Бакчада козге эшлэр сочинение

Туган ягымда көз

Салмак кына атлап, җиләкле, чәчәкле җәйгә алмашка туган ягыбызга алтын көз якынлаша. Аның беренче билгеләре булып агачларда сары яфраклар күренгәли башлады, үләннәр дә җете яшеллекләрен югалта баралар. Сезнең игътибарыгызга районыбызның Түбән Уратма мәктәбе укучыларының көз турындагы иҗат эшләрен тәкъдим итәбез. Туган ягымда көз. Менә алтын көз килеп җитте. Яфраклар саргая.

Салмак кына атлап, җиләкле, чәчәкле җәйгә алмашка туган ягыбызга алтын көз якынлаша. Аның беренче билгеләре булып агачларда сары яфраклар күренгәли башлады, үләннәр дә җете яшеллекләрен югалта баралар. Сезнең игътибарыгызга районыбызның Түбән Уратма мәктәбе укучыларының көз турындагы иҗат эшләрен тәкъдим итәбез.

Туган ягымда көз.

Алия Мөбарәкшина,

Сау булыгыз, кошкайлар!

Кара каргалар, кызыл түшләр, сандугачлар, карлыгачлар, туган якларын ташлап, җылы якка киттеләр. Җәнлекләр дә тырышып-тырышып кышка әзерләнделәр. Аю да йоклау ягын чамалый, күбәләк-күбәләк карлар оча башлап, өстенә калын юрган ябылганын көтә.

Дилназ Ибатуллин.

Туган ягыма алтын көз килде. Тышта кискен җилләр исә, салкын яңгырлар явып ала. Агачлардан сары, көрән яфраклар коела. Кошлар җылы якларга очып китәргә әзерләнәләр. Аю да, керпе дә, тиен дә кышка әзерләнә. Куян ак тунын кия. Куак астында керпе үзенә яфрак түши, кышка гөмбәләр киптерә.

Мин көзге урманны бик яратам, чөнки агачлар, куаклар сихри матур төскә керәләр.

Гүзәл Нуриева.

Көзге урман.

Җылы җәй узып киткәч, табигатькә алтын көз килә. Алтын көз агачларның, куакларның яфракларын сары, кызыл, көрән төсләргә мана. Урмандагы җәнлекләрнең эшләре арта, алар кышка әзерләнә башлыйлар. Һәрберсе өннәрен җылыта, азык әзерли. Керпе гөмбә киптерә, тиен чикләвек җыя, куян ак тунын кия. Күчмә кошлар җылы якларга китәргә әзерләнәлр.

Мин көзге урманның сихри төсләрен бик яратам. Ел саен көзге урманга барырга тырышам.

Алия Әхмәтшина.

Көз җитте

Җәй безне җиләкләре, матур чәчәкләре белән сөендерсә, көз мул уңышы белән шатландыра. Агачлар сары, кызыл, коңгырт яфракларга төренә. Кояш бер көлә, бер елый. Туган яклары белән саубуллашып, җылы якларга китеп баралар. Иртән кояш чыкса, кичкә инде яңгыр яуарга да мөмкин. Мәктәпләрдә укулар башлана.

Диләрә Гәрәева.

Иң мөһим һәм кызыклы язмаларны Татмедиа Telegram-каналында укыгыз

Источник

СОЧИНЕНИЕ НА ТЕМУ «ЗОЛОТАЯ ОСЕНЬ»

Туган ягыма алтын көз килде.

Әле кичә генә җәйне көтеп алган идек. Матур, кызу, күңелле көннәре белән җәйнең үтеп киткәнен сизми дә калдык. Ә бүген инде көз! Бакчадагы тулып бешкән җимешләре, кырдагы мул уңышлы игеннәре белән кешеләрне сөендереп, җиргә алтын көз аяк басты. Минемчә, көзне сары төсе өчен генә түгел, ә көзге байлык, муллык өчен дә алтын көз дип атыйлар. Көз җиткәч, көннәр кыскара, төннәр озыная башлый. Укучылар белем алырга дип мәктәпләргә юл тоталар.

Табигать үзенчә матурая башлый. Тирә-яктагы яшеллек, күзгә күренеп, төсен сарыга үзгәртә. Бакчаларга күз салсаң, кып-кызыл, алсу, сары алмаларны, кызарып пешкән миләш, баланнарны күреп хәйран каласың. Иген кырларына карасаң, әйтерсең аларны алтын төсенә буяп куйганнар, сап-сары булып, кояшта күзләрне камаштырып утыралар. Нинди матурлык һәм байлык!

Көз җиткәч, күк йөзе дә үзгәрә. Әле генә кояш балкыган булса, күп тә үтми болытлар барлыкка килә, яңгыр ява башлый. Яңгырсыз көннәрдә көндезләрен бик салкын булмаган һава торышы күзәтелә, ә кичләрен суыта. Иртән тышка чыксаң, җирдәге үләннәргә матур итеп чык төшкән була. Ә әбиләр чуагы дип аталган көннәрдә бигрәк тә җылы һава торышы саклана. Минем өчен бу көннәр ямьле җәй айлары белән саубуллашу көннәре.

Көзге урман үзенең чиста, саф һавасы белән үзенә тартып тора. Урманга килеп керсәң, матурлык та, моңсулык та тоясың. Монда инде җәй көне кебек матур итеп кошлар сайрамый, төрле төстәге күбәләкләр очып уйнамый. Үзләренең хуш исләре белән башны әйләндергән аллы-гөлле урман чәчәкләре соңгы таҗларын коеп утыралар. Агачларга күз салсаң, сары, яшел, кызыл, алтынсу төсләрне күрәсең. Каен агачлары үзләренә бер төрле матур. Ап-ак каеннар сап-сары шәл ябынганнар. Ара-тирә матур, куе яшел төсләре белән җәйне хәтерләтеп, озын нарат агачлары күренә. Урманда да көзге уңыш бик күп була. Гөмбә, чикләвек, балан, алма, миләшләрне кышка җитәрлек итеп җыярга була.

Көз көне җәйге яллар тәмамланса да, мин көзне яратам. Чөнки көз җиткәч, без җәй буена күрмәгән сыйныфташлар белән очрашабыз. Озак күрешми торгач, инде сагынырга да өлгергән дуслар белән төрле хәлләр турында сөйләшәбез, серләшәбез.

Шулай ук мин көз көне һавада кыр казларының, торналарның җылы якка очып киткәннәрен күзәтергә яратам. Шундый матур, тигез итеп тезелеп очалар алар, әйтерсең, бер-берсенә җеп белән бәйләп куйганнар.

Табигаттә бар да бик тиз үзгәрүчән шул. Күп тә үтмәс, бераз вакыт үткәч, агачлардан яфраклар коелып бетәр, иген басулары буш булып калыр, бертуктаусыз яңгырлар ява башлар. Кояш сирәк кенә безгә якты нурлларын бүләк итәр. Беренче кар да явып үтәр. Елга-күлләр ялтырап торган, матур боз белән капланыр. Җир үзенең ап-ак, йомшак юрганын ябынып, татлы йокыга китәр.

Источник

Сочинение по татарскому языку на тему козге эшлэр

27.08.2019 18:49:46 Әнинең кайчан үлгәнен хәтерләмим, мин бәләкәй идем әле. Булса, башлангыч сыйныфларда укыганмындыр. Без, балалары өчен олы булып күренсә дә, әти яшьли тол калды. Мин гаиләдә – икенче бала, миннән олы абыем бар иде. Ялгыз ир-атка сыңар канат белән тормышны тартып барырга нык авыр булгандыр. Балалыгыбыз белән без аны күреп тә бетермәгәнбездер. Әмма ничек кенә авыр булмасын, әти безне какмады, сукмады.
Кайдадыр кунып, кайтмыйча калган көннәрен дә хәтерләмим. Әти безгә бар нәрсәдә дә булдырырга тырышты. Мәктәп кирәк-ярагы дисеңме, абый белән икебезгә дә агачтан чана, чаңгы ясап бирде, өстәлдә һәрвакыт ризык мул булды. Ферма эше авыр булса да, әти хуҗалыкны, йорт янын, бакчаны ташламады. Яз җиткәч, бергәләшеп, бакча чистарттык, казыдык, әйбер утырттык. Хәзерге кебек, әллә нинди яшелчәләр булмаса да, кыш буена җитәрлек итеп кишер, суган, чөгендеребез була. Күп итеп, бәрәңге утырта идек. Боларның барысы да абый белән икебезнең өстә булды. Җәй буе сибү сибү, чүп утау, корт чүпләү – эшнең күплегеннән, билчән, алабута йолкудан гарык булып, елаган чаклар да күп булды. Боларга тагын кош-корт карау да өстәлә. Кыскасы, уйнап-көлеп йөрергә вакытыбыз булмады. Анысы башка балаларныкы да шулай булгандыр инде. Әмма әниле йортта балалар барыбер бу кадәр эшләп үсмәде. Күңелне юксыну басканда, без гел яңа әни турында хыяллана идек. Аның белән ничектер рәхәтрәк, иркенрәк тормыш булыр кебек тоела иде. Ләкин еллар узды, безнең йорт бусагасын бер хатын-кыз да атлап кермәде. Кем белә, бәлки әтине димләп тә караган булганннардыр, без аларын белми калганбыздыр. Үсә төшкәч “ әни” төшенчәсе үзеннән-үзе ничектер юкка чыккан кебек булды. Алай гына түгел, өчәү яшәп яткан дөньяга икенче бер хатынның үтеп керүен мин, бәлки, ошатмас та идем. Булса, үзебезнең әни, юк икән, безгә башка берәү дә кирәкми, дип уйладым.

Ә мин беркая да китмәдем. Чөнки әтине кызгандым. Күз яшьләре белән:“Китмә. Синсез калсам, нишләрмен?” – дип елады ул. Авылда кая барасың? Эш төрлелеге юк. Хыялым укытучылык булса да, әти белән фермага йөри башладым, сыер саудым. Тормыш беркөе генә агылды да агылды. Кечкенәдән мунчаны гел әти белән керә идек. Зурайгач, сирәк булса да ул минем янга: “Аркаңны ышкыйм, кая, яхшылап чабындырыйм”, – дип кергәләп чыкты. Баштарак оялсам да, әти мине,баштан сыйпап, гел тынычландырды. Ул:

– Син нәрсә, әтиеңнән ояласыңмы? – ди торган иде.

Кызганыч, ике баламның берсе кыска гомерле булып чыкты. Авыл кырындагы күлгә батты. Анысына үзем гаепле булганмындыр инде. Казларны алып кайт әле, кояш бата, су буенда төлкеләр күп, бумасын тагын, дип җибәргән идем. Беренче тапкыр гына куып кайтуы да түгел иде, югыйсә, акылга тулы булмаса да,моның ише эшне генә белә иде. Чыкмый калган берничә казны куарга дип кергән дә, баткан, балакаем. 60 яшенә җитеп, әти дә үлеп китте. Гомер буе ир белән хатын булып яшәсәк тә, мин аңа исем белән дәшмәдем. Кычкырышып, талашканны хәтерләмим, бар эшне бергәләп эшләдек. Мунча салдык, өйне яңарттык. Бүрәнәнең бер башында ул булса, икенчесенә мин килеп ябыша идем. Хәзер кызым белән икәү генә калдык.

Источник

Һәвәскәр бакчачы Эльмира Исхакова белән шулар турында сөйләштек.

Кишер чәчәбез

– Эльмира, күп кенә бакчачылар кишерне дә көздән чәчеп калдыра. Аның билгеле бер сортларын гына утыр­тырга ярыймы һәм аны кайчан чәчәсе?
– Кишер орлыгын сатып алганда, кабына игътибар белән карагыз, анда көздән чәчәргә ярый дигән билге торырга тиеш. Иртә өлгереш­ле сортлары да була. Аларны июньдә үк ашый аласыз. Урта өлгерешлесеннән салатлар ясарга яки угычтан уып, суыткычка кышка туңдырып куярга мөмкин. Аларны кышка базда саклап булмый. Ә менә «Королева осени» дигән сорт – иң отышлысы. Беренчедән, суыкка чыдам, икенчедән, җитешү вакыты да 130 көн. Көздән утыртсагыз да, кышка сакларга әйбәт.

Кишер утыртасы түтәлне алдан әзерләп куегыз. Ел саен урынын алмаштырырга кирәк. Быел утыртып уңыш алган түтәлгә өч-дүрт елдан соң гына әйләнеп кайтырга кирәк. Кишерне суган, сарымсак, бәрәңге, помидор, кыяр, кабак, ташкабак, кәбестә үскән урынга утыртсаң яхшы. Түтәленә черемә, көл салып, казып әзерләп куегыз. Чүпләрдән арындырыгыз. Әзер түтәлне пленка белән каплап куегыз. Орлык өстенә сибәсе туфракны җир коры вакытта алып калыгыз. Ул җылыда торырга тиеш. Һава температурасы -2 градуска төшкәч, орлыкны чәчәргә дә була. Куе итеп чәчегез, чөнки ничек тишеләсен белеп булмый. Чәчкәч, орлык өстенә җылыда торган туфракны сибеп чыгасыз. Җирен бераз тыгызлап куясыз һәм өстенә чыршы ботаклары ябасыз.

– Суганны да шулай утыр­тасымы?
– Суган утыртыласы түтәлне, кишергә әзерләгән кебек, черемә кертеп әзерләп куясы. Утыртыр алдыннан түтәлгә көл сибегез. Температура бер атна дәвамында +5-+7 градус тора икән, утыртыр­га була. Орлык өстенә сипкән туфракны кишернеке төсле тыгызлап куясы түгел. Утыртканнан соң, өстенә шулай ук салам яки чыршы, нарат ботаклары кап­лагыз. Бу кар төшмичә суык­лар торганда өшемәсен өчен эшләнә. Кыякка дигән суганнарыгызны да шул вакытта утыртырга кирәк.

– Сарымсак утырту турында да сөйлә әле.
– Сарымсак утыртасы түтәл 1-1,5 ай алдан әзерләнергә тиеш. Бер квадрат метр җиргә 1 чиләк черемә, 1 чәй кашыгы суперфосфат һәм 1 чәй кашыгы калий сульфаты кертергә кирәк. Нематода булмасын өчен, 2 стакан акбур кулланыгыз. Шулай ук төрле чирләр, гөмбәчекләр белән чирләмәсен дисәгез, 10 литр суга 1 аш кашыгы бакыр купоросы кушып сибәсе була. Әзер түтәлне сарымсак утыртканчыга кадәр гел йомшартып торырга онытмагыз.

«Теплицаны юарга онытмагыз»

– Тиздән теплицадан соңгы помидор, кыярларны да җыеп алабыз. Бушап калган теплицаны кышка ничек әзерләп калдырырга?
– Иң шәбе – күкерт шашкасын яндыру. Әмма теплицаның каркасы металлдан булса, бу ысулны кулланмас­ка киңәш итәм, чөнки металлны күкерт «ашый». Күкерт шашкасын яндырганда, кулыгызга перчатка киегез, борын һәм авызыгызны респиратор белән каплагыз. Бер тәүлектән ишекләрен ачып җилләтегез. Теплицаның каркасы металлдан булса, бер җирен дә калдырмыйча, марганцовка белән юыгыз. Фитофтора кергән булса, җирнең өске 15 см тирәнлектәге катламын  казып алып чыгарыгыз. Бакчадан яңа җир алып кереп өстәгез. 10 литр суга 400 гр хлор кушып, сеңдереп түтәлләргә сибәргә кирәк. Бакыр купоросы белән юдырт­сагыз да була (10 литр суга 100 гр). Бордос сыекчасы да булыша. 100 гр бакыр ку­поросына 1 литр кайнар су салып, яхшылап эретегез, шуңа 5 литр кайнар су өстәгез һәм тагын 4 литр салкын су кушыгыз. Монысы әзер. Аерым чиләктә 1 литр суда 100 гр известь яндырыгыз, шуңа 4 литр су өстәгез. Ике эремә дә әзер. Бүлмә температурасына кадәр суынганнарын көтегез һәм икесен бергә кушып, сөзегез. Зәңгәрсу төстәге катнашма барлыкка килә. Менә шуның белән бөтен теплицаны, берочтан җирен дә эшкәртегез. Парник пыяладан яки пленкадан икән, аларын кер сабыны белән юыгыз. Пленканы кышка салдырып, аны марганцовкалы суда юып киптереп алып куя­рга да була. Күкерт шашкасын теплицагызның ничә квадрат метр булуына карап алыгыз. Бер генә җитмәскә дә мөмкин. Менә шулай теплицаны кышка әзерләп бетергәч, җире туңмасын дисәгез, түтәлләренә салам җәегез. Ә кар яугач, шуның өстенә кар кертегез.

– Бакчадагы фитофтора белән зарарланган түтәлләрне дә эшкәртергә кирәктер?
– Бакчада үскән помидор җирен эшкәртү өчен «Байкал ЭМ-1», «Байкал ЭМ-5» дигән препаратлар кулланыгыз. Фитофтора белән чирләгән булса, суыклар башланырга ике атна кала, җирне казыр алдыннан шуларны сибәргә кирәк. Ә «Бактофит», «Триходермин», «Планзир», «Фитоспорин», «Фитоцид» дигәннәрен җирне казыгач сибәсе була. Көрәк тирәнлегендә казыгыз, сыекча 10 сантиметр­га үтәргә тиеш. Шулай ук яз көне кар эреп бетүгә дә, боларның кайсысын булса да сибәргә кирәк. Бордос сыекчасы белән дә эшкәртә аласыз. Язын помидорларны утыр­тыр алдыннан теплица эчен дә, бакчага помидор утыртасы җирне дә марганцовка кушылган кайнар су белән пешекләгез. Болай эшләгәндә, теплицаның форточкаларын, ишекләрен ябарга, ә ачык грунтны пленка белән капларга онытмагыз.

– Җимеш бирә торган агач-куакларны кимерүчеләрдән ничек сакларга киңәш итәсез?
– Кәүсәләренә, энәләрен аска каратып, чыршы, нарат ботаклары бәйләргә, рубероид, вак тишекле челтәр, бакча бинтын урарга мөмкин. Башта агач әйләнәсен 10-20 см тирәнлектә казыгыз һәм рубероид яки башка материалны төптән үк урагыз да төбен күмеп куегыз. Кәүсәләрне агартырга да була. Бакчачы кибетләрендә куян, тычканнарны куркыта торган  матдәләр кушылган катнашма сатыла. Шуның белән агартып куя аласыз. Гади акшарга дегет сабыны кырып салып та агартыр­га мөмкин. Бакчачы кибетләрендә «Пугач», «Креолин» дигән сыекчалар да сатыла. Инструкция буенча урый торган материалга шуны да тамызырга була.

«Кишерне юып саклыйм»

– Эльмира, син кишерне кышка юып пакетларда сак­лыйсың икән. Алар шиңмиме?
– Кишерләрне яхшылап юам, баш-башларын кисәм һәм киптереп, аз-азлап кына пакетларга тутырам. Пакетнын һавасын чыгарып төйнәп куям. Бераз парланса да берни булмый. Биш ел рәттән шулай саклыйм инде. Чөгендерне дә шулай саклыйм, әмма аны юмыйм. Сабагын кисәм дә, балчыгыннан арындырам һәм киптереп тутырып куям. Пакетларны тартмага тутырып, идән астына төшереп куям.

– Чәчәкләрне кышка әзерләп калдыру турында да ишетәсебез килә.
– Флокслар турында күп сораулар бирәләр. Сентябрьнең унысыннан октябрьнең егермесенә кадәр флоксларны кисәргә кирәк. Иртә чәчәк ата торганнарын – сентябрьнең егермесенә, ә соң чәчәк ата торганнарын октябрьнең бересеннән егермесенә кадәр кисәсе була. Әйләнә-тирәсен «Фитоспорин-М» (5 гр порошокны 10 литр суга кушасыз, 1-2 сәгать тотасыз һәм сибәсез) яки «Фундазол» (10 литр суга 10 гр порошок) белән эшкәртегез. Бу агулы препарат, шуңа да перчатка һәм респиратор киеп эшләгез. Боларны сибеп ике атна үткәч, төпләренә суперфосфат (бер төпкә 2 аш кашыгы), көл (бер төпкә 1 стакан) сибәргә. «Двойной суперфосфат» дигәнне аласыз икән, монысын 1 аш кашыгы гына сибәргә кирәк. Флоксларыгыз дүрт елдан артык үссә, төпләренә черемә, тирес салыгыз. Бу ашлама да була, тамырлары өшемәс өчен дә яхшы. Чөнки флоксларның тамырлары елдан-ел арта һәм алар аска таба китми, ә киресенчә, өске катламда була.

Эре яфраклы гортензия­ләрне кышка төбен дә, өстен дә капларга кирәк. Алар суыкка чыдамсыз һәм бу сортларның киләсе елга атачак чәчәк бөреләре быел ук салынып куела. Ә менә агачсыман һәм чуклы (метельчатый) сортларының тамырлары өшемәсен өчен 8-15 см биеклектә итеп, әйләнә-тирәсенә ярты метр тирәсе киңлектә тирес, черемә, торф яки нарат, чыршы ылыслары салырга кирәк. Боларын капламасаң да була.
Көннәр яхшы вакытта лалә утыртасы түтәлләрегезне әзерләп куегыз. Бер көрәк тирәнлегендә казырга кирәк. 15 сентябрьдән соң утырта башларга да була. Утыртыр алдыннан суганнарын алсу төстәге марганцовкалы суда 15-20 минут тотыгыз. 10 см тирәнлектә утыртыгыз.

Туяларны кышка ничек әзерләргә, дип тә сорыйлар. Яшь туяларның төбенә 10-20 см тирәсе биеклектә яфрак, черемә, агач чүбе ише әйберләр салырга һәм капларга кирәк. 4-5 еллыкларның төбен каплау мәҗбүри түгел, сулый торган материал белән урагыз яки кибеттән махсус кидертеп куя торган капчык­лар сатып алыгыз. Туялар -35 градуска кадәр чыдам. Тамыр­ларына бернәрсә булмаска мөмкин. Ә менә сулый торган әйбер белән урап, каплап куймасаң, кышкы әче җилдән, язгы кояш нурларыннан туяга зыян киләчәк

Анна Арахамия фотосы

       Табигать һәрвакыт үзгәреп тора. Ел фасыллары алмашынган саен табигать тә яңа киемнәрен кия. Менә хәзерге вакытта да, узенең алтын яфраклары белән, көз килеп җитте. Бу ел фасылы, башкаларыннан аеруча матур, урманнар, болыннар үзләренә генә хас бер төскә керәләр. Каеннар иң беренче булып яфракларын коя башлыйлар, ә инде аннан соң калган агачлар да, киемнәрен алыштыралар.

      Кырларда комбайннар гөрелтесе ишетелә. Арыш,бодай җирләре бушап кала. Комбайнчылар басуларда көннәр буена,ялны белмичә эшлиләр.Чөнки бер эш көне ел буена туендырачак. Тиздән кырларны кара каргалар яулап ала. Аларның ерак юлга китәр өчен хәл җыясы, тукланасы бар. Алар шунда коелып калган бөртекләрне рәхәтләнеп чүплиләр, аннары, канатларын ныгытыр өчен, төркем-төркем булып очып алалар. Башка кошларда җәй аендагыча сайрамый. Алар ашыгыч ыгы-зыгыда. Тиздән алар да җылы якларга китеп, кыш беткәнен көтәчәкләр. Зәп-зәңгәр күктә җепкә тезелеп кыр үрдәкләре, торналар саубуллашып, ерак юлга кузгала.

     Бакчаларда да күптәннән инде эшләр башланды, һәммәсе дә ,салкын көннәр башланганчы тырышып-тырмашып уңышларын җыялар. Бәрәңгеләрне, суганнарны ,кишерләрне алып бетергәннән соң, бакчаларга тракторлар кереп, бөтен җирләрне сөреп чыгалар.  Бу әле авылларда эшләр беткәнне аңлатмый, чөнки бер эш көне ел буена тукландырырга сәләтле.

      Көз, аеруча моңсу ел фасылы. Күбесенчә , ул моңсулыкны, табигатькә  төсләр өсти. Кызыл, алтынсу – бу төсләр көзнең аеруча бер үзенчәлеге булып торалар. Урманнарда агачлар, болыннарда үләннәр үзләренә хас булган бер төс алалар. Тиздән салкын көннәр башланып,  яңгырлар яварга тотыначак.  Ә инде аннан соң, урманнарда,  каенлыкларда гөмбәләр баш калкытачаклар, кешеләргә тагын бер эш өстәләчәк кенә.

      Көз турында бик күп шигырьләр, җырлар язылган.  Бу ел фасылы шагыйрьләргә илһам өстәп тора. Минем фикеремчә, көз көне, барлык нәрсә дә: кешеләр дә, тереклек тә, кошлар да җанланалар. Кешеләр бакчаларда эшләсәләр, тереклек-җәнлекләр кышка әзерләнәләр, үзләренә азыклар табып, аларны яшереп куялар. Әле көз килгәннән соң да, салкын  көннәр булмаячак, чөнки тиздән әбиләр чуагы башлана. Менә шул вакытта инде кешеләр җылы көннәр белән рәхәтләнеп кала алачаклар.

      Ә болай, көз бик матур ел фасылы, әле кайчан без шундый матурлык  күрә алыр идек? Дөнья шундый төсләргә күмелгән чакта,елмаймыйча булмый. Алтынсу төсләр һәрвакыт күңелләрне генә күтәреп тора.

Җәмгыять

Көзге бакча эшләре

Үсентеләр мул уңыш бирер өчен аларга яңадан көч җыярга ярдәм итәргә кирәк.
Алда салкын һәм карлы кышлар көтә, ә бакчадагы агач-куаклар, үсентеләр өчен бу зур сынау. Шунысын да әйтергә кирәк, сентябрьнең икенче яртысында агачларда көчле тамыр үсеше башлана, шуның өчен туфракта дым һәм туклыклы матдәләр җитәрлек күләмдә булырга тиеш. Бу…

Үсентеләр мул уңыш бирер өчен аларга яңадан көч җыярга ярдәм итәргә кирәк.
Алда салкын һәм карлы кышлар көтә, ә бакчадагы агач-куаклар, үсентеләр өчен бу зур сынау. Шунысын да әйтергә кирәк, сентябрьнең икенче яртысында агачларда көчле тамыр үсеше башлана, шуның өчен туфракта дым һәм туклыклы матдәләр җитәрлек күләмдә булырга тиеш. Бу эшне тизрәк башкарырга кирәк, чөнки бераз гына соңлату да киләчәк уңышка аяк чалырга мөмкин. Алмагач һәм груша агачларына органик һәм фосфор-калийлы ашламалар мөһим. Һәр алмагач төбенең 1 квадрат метры саен якынча 3-5 кг органик ашлама, 10-12 г калий һәм 3-40 г суперфосфат кертү дөрес булачак. Калийлы ашламалар агачларның салкынга чыдамлылыгын, ә фосфор булачак уңышның күләмен арттыра. Ашламаны, агачның яшенә карап, 5-20 см тирәнлектә кәүсә тирәли тигез күләмдә кертергә киңәш ителә. Әгәр һава торышы коры тора икән, башта туфракны 35-40 см тирәнлеккә кадәр дымландырырга кирәк. Кара карлыган һәм крыжовник та минераль тукландыруга мохтаҗ. Беренче өч елда, әгәр сез куакларны утырт­кан вакытта кирәкле матдәләрне керткәнсез икән, фосфорлы һәм калийлы ашламаларны кертмәскә дә мөмкин. Өч елдан соң һәр куак астына якынча 10-15 кг органик ашлама, 80-120 г суперфосфат һәм 30-50 г хлорлы калий кертергә мөмкин. Сентябрь аенда җиләк бирүче куакларны суперфосфат һәм калий тозы (1 чиләк суга 1 стакан суперфосфат һәм ½ стакан калий тозы) белән сыйларга мөмкин. Ремонтант бакча җиләген сентябрь буена әчетелгән сыер тизәге (1:15 микъдарында), яисә чүп үләннәре төнәтмәсе белән ашларга мөмкин. Сентябрь уртасыннан соң мочевина бирүне туктатырга кирәк. Виноград та ашламаларны бик ярата, бигрәк тә фосфорлы һәм калийлыларны. Уңышын җыеп алганнан соң куак­лар төбенә монофосфатлы калий (1 чиләккә 30-40 г) кертергә онытмагыз. Виноград аеруча тиресне ярата, чөнки тирес аны азот, фосфор, калий, шулай ук микроэлементлар белән баета. Аны куак төбенә 3 ел саен 1 кв.м-га 6-8 кг чамасы казып салырга киңәш ителә. Фосфорлы (суперфосфат) һәм калийлыларны 1 кв.м җиргә 50-60 г исәбеннән кертергә кирәк. Виноград төбенә фосфор ашламасы буларак шулай ук көл дә кертергә мөмкин.
Сентябрьнең матур, аяз көннәрендә агач кәү­сә­ләрен һәм скелет ботакларны чистартып, 2-3 процентлы бакыр купоросы белән эшкәртегез һәм бакча сагызы (садовый вар) белән сылагыз. Шулай ук аларны бакча эшләре өчен махсус эшләнгән су — эмульсия буявы белән дә буяп куегыз. Әлеге буяу шунысы белән яхшы: ул көзге яңгырлар чорында юылмый һәм агачларны язын көчле кояш нурларыннан да саклаячак. Чөнки иртә язда әле бакчаларда кар күп ята, без агачларны тиз генә буярга өлгерә алмаячакбыз. Акбур белән аклауның файдасы аз, чөнки язга кадәр ул юылып бетүчән. Сентябрь җимеш агачларын гына түгел, ә барлык төр куакларны — карлыган, крыжовник, кура җиләге һ.б. кисеп, тәртипкә китерер чор. Бу бигрәк тә иске агачларга файдага, чөнки аларның карт, инде җимеш бирмәгән ботаклары яшь ботакларга үсәргә ирек бирми.
Ботакларны дөрес кисү, агачларга зыян салмау мөһим. Монда төп принцип: эчкә, кәүсәгә яки аска карап үскән барлык ботакларны кисәргә кирәк. Чөнки алар бер-берсенә зыян салып, яктылыкны каплап тора. Ә инде тышка карап үскән һәм берьеллык ботакларны, әлбәттә, калдырыгыз. Болай итеп без агачларны киңәюгә китерәбез, димәк, уңыш та мулрак булачак. Агачларга «ремонт» ясаган вакытта авыру һәм корткычлар белән зарарланган ботакларны һич җәлләми кисеп атыгыз, чөнки алардагы личинкалар һәм авырулар әкренләп сәламәт ботакларны да зарарлаячак.
Август аенда утыртылган бакча җиләкләрен игътибар белән карагыз, тамыр алырга өлгергән нәни куакларның төпләрен йомшартыгыз. Кайчак җиләкнең яфраклары яшел күренә, ә менә уртадагы «йөрәге» күренми, аны туфрак күмгән була. Тизрәк аларны өскә калкытып чыгарырга ашыгыгыз. Көз коры килсә, бакча җиләгенә даими су сибеп торыгыз.

Следите за самым важным и интересным в Telegram-каналеТатмедиа

К сожалению, реакцию можно поставить не более одного раза
Мы работаем над улучшением нашего сервиса

Обновлено: 08.01.2023

1. Эпиграф.
2. Козге табигать.
3. Кошлар тормышы
4. Козге хайваннар.
5. Козге эшлэр.
6. Син козне яратысынмы? Ни очен?

Быел туган ягыма көз бик иртә килде. Инде августта ук ул үзенең җилләре-яңгырлары, салкыннары белән зур-зур адымнар атлап, көз килеп тә җитте.

Мин авылымдагы көз турында язасым килә. Шәһәрдә дә алтын көз матур. Ләкин авылдагысы, тагын да матуррак.

Һәр ялдагыча-без авылда. Яктырып кояш елмайды да, “Әбиләр чуагы” икәнен белдереп, битне пәрәвез җепләре иркәләде. Бакча эшләрен тиз генә төгәлләп, урманга юл тотам. Зәңгәр күктә зур ак пароходлар кебек болытлар, узыша-узыша каядыр чабалар. Әкрен генә тирән тынлыкны тыңлап, урман түренә үтәм. Җиргә түшәлгән йомшак алтын яфраклар, әйтерсең, төрек келәмнәрен хәтерләтә. Ә агачлар!? Берсен-берсе уздыра-уздыра җәйге киемнәрен көзгегә алмаштырганнар. Һәрберсе күз явын алырлык. Урталыктагы миләш агачының кып-кызыл җимешләре, ялкындай яфракларына соклану мөмкин түгел. Зифа каеннар, нәзек усаклар купшы алтынсу шәл ябынып, баһадир имән агачын кунакка көтәләрдер кебек.

Ара-тирә чыпчык, карга тавышлары тирән тынлыкка җан өргәндәй була. Төз нарат агачлары гына, башларын югары күтәреп, яшеллеккә күмелеп басып торалар кебек. ”-Безгә көз куркыныч түгел”- ди алар.

Рәхәт тә соң көзге урманда
Көз­ге ур­ман­ның ма­тур­лы­гын­нан кү­ңел­гә рә­хәт.. .Ур­ман­ны би­зәп, алан­нар­да ба­лан, ми­ләш ку­ак­ла­ры бал­кып уты­ра. Күч­мә кош­лар очып кит­кән, ур­ман моң­су­ла­нып кал­ган, тын­лык­ка чум­ган.. .Яң­гыр­лар­дан соң үсеп чык­кан төр­ле-төр­ле гөм­бә­ләр, ми­не күр­мә­сә­ләр ярар иде, ди­гән­дәй, яф­рак ас­ты­на кач­кан­нар. Яңа гы­на явып үт­кән яң­гыр­дан соң там­чы­лар бө­тен җир­гә саф­лык өс­тәп, са­ран гы­на як­тырт­кан ко­яш ну­рын­да җе­мел­ди­ләр.. .Агач­лар да, төр­ле­дән-төр­ле күл­мәк­лә­рен ки­гән­нәр дә, бәй­рәм­гә әзер­лән­гән ши­кел­ле, те­зе­ле­шеп то­ра­лар. Ара­да иң ма­ту­ры – ак, төз кәү­сә­ле сап-са­ры яф­рак­лы ка­ен кы­зы. Аның янә­шә­сен­дә – ка­ра­су кыз­гылт яф­рак­лы го­рур имән еге­те. Ту­лы­шып пеш­кән кып -кы­зыл тәл­гәш­ле ми­ләш, ба­лан ку­ак­ла­ры ку­нак кыз­ла­рын хә­тер­лә­тә­ләр.. .Ямь-яшел на­рат­лар­га, чыр­шы­лар­га гы­на көз ка­гыл­ма­ган. Алар бер­ни бул­ма­ган­дай, та­гын да куп­шы­ла­нып, гамь­сез ге­нә уты­ра­лар.. .Рә­хәт тә ин­де көз­ге ур­ман­да.. .

• Для учеников 1-11 классов и дошкольников
• Бесплатные сертификаты учителям и участникам

Туган ягыма алтын көз килде.

Әле кичә генә җәйне көтеп алган идек. Матур, кызу, күңелле көннәре белән җәйнең үтеп киткәнен сизми дә калдык. Ә бүген инде көз! Бакчадагы тулып бешкән җимешләре, кырдагы мул уңышлы игеннәре белән кешеләрне сөендереп, җиргә алтын көз аяк басты. Минемчә, көзне сары төсе өчен генә түгел, ә көзге байлык, муллык өчен дә алтын көз дип атыйлар. Көз җиткәч, көннәр кыскара, төннәр озыная башлый. Укучылар белем алырга дип мәктәпләргә юл тоталар.

Табигать үзенчә матурая башлый. Тирә-яктагы яшеллек, күзгә күренеп, төсен сарыга үзгәртә. Бакчаларга күз салсаң, кып-кызыл, алсу, сары алмаларны, кызарып пешкән миләш, баланнарны күреп хәйран каласың. Иген кырларына карасаң, әйтерсең аларны алтын төсенә буяп куйганнар, сап-сары булып, кояшта күзләрне камаштырып утыралар. Нинди матурлык һәм байлык!

Көз җиткәч, күк йөзе дә үзгәрә. Әле генә кояш балкыган булса, күп тә үтми болытлар барлыкка килә, яңгыр ява башлый. Яңгырсыз көннәрдә көндезләрен бик салкын булмаган һава торышы күзәтелә, ә кичләрен суыта. Иртән тышка чыксаң, җирдәге үләннәргә матур итеп чык төшкән була. Ә әбиләр чуагы дип аталган көннәрдә бигрәк тә җылы һава торышы саклана. Минем өчен бу көннәр ямьле җәй айлары белән саубуллашу көннәре.

Көзге урман үзенең чиста, саф һавасы белән үзенә тартып тора. Урманга килеп керсәң, матурлык та, моңсулык та тоясың. Монда инде җәй көне кебек матур итеп кошлар сайрамый, төрле төстәге күбәләкләр очып уйнамый. Үзләренең хуш исләре белән башны әйләндергән аллы-гөлле урман чәчәкләре соңгы таҗларын коеп утыралар. Агачларга күз салсаң, сары, яшел, кызыл, алтынсу төсләрне күрәсең. Каен агачлары үзләренә бер төрле матур. Ап-ак каеннар сап-сары шәл ябынганнар. Ара-тирә матур, куе яшел төсләре белән җәйне хәтерләтеп, озын нарат агачлары күренә. Урманда да көзге уңыш бик күп була. Гөмбә, чикләвек, балан, алма, миләшләрне кышка җитәрлек итеп җыярга була.

Көз көне җәйге яллар тәмамланса да, мин көзне яратам. Чөнки көз җиткәч, без җәй буена күрмәгән сыйныфташлар белән очрашабыз. Озак күрешми торгач, инде сагынырга да өлгергән дуслар белән төрле хәлләр турында сөйләшәбез, серләшәбез.

Шулай ук мин көз көне һавада кыр казларының, торналарның җылы якка очып киткәннәрен күзәтергә яратам. Шундый матур, тигез итеп тезелеп очалар алар, әйтерсең, бер-берсенә җеп белән бәйләп куйганнар.

Табигаттә бар да бик тиз үзгәрүчән шул. Күп тә үтмәс, бераз вакыт үткәч, агачлардан яфраклар коелып бетәр, иген басулары буш булып калыр, бертуктаусыз яңгырлар ява башлар. Кояш сирәк кенә безгә якты нурлларын бүләк итәр. Беренче кар да явып үтәр. Елга-күлләр ялтырап торган, матур боз белән капланыр. Җир үзенең ап-ак, йомшак юрганын ябынып, татлы йокыга китәр.

Помогите написать сочинение по татарскому на тему көз кышка жыена.

Может ты перевод темы напишешь?

Помогите написать сочинение про дружбу на татарском?

Помогите написать сочинение про дружбу на татарском.

Сочинение на татарском языке «Кышкы табигат»(зимняя природа?

Сочинение на татарском языке «Кышкы табигат»(зимняя природа.

Помогите пеожалуйста составить диалог на татарском языке?

Помогите пеожалуйста составить диалог на татарском языке.

(тема кышкы уеннар)).

Сочинение по татарскому на тему минем кышкы ялым прошу вас?

Сочинение по татарскому на тему минем кышкы ялым прошу вас.

Помогите пожалуйста написать сочинение на татарском на тему : Козге каникул?

Помогите пожалуйста написать сочинение на татарском на тему : Козге каникул.

Помогите написать сочинение на татарском языке на тему «экология»?

Помогите написать сочинение на татарском языке на тему «экология».

Помогите пожалуйста?

На завтра, написать сочинение на тему Яшьлек!

На татарском, Помогите плиииииз!

Помогите написать сочинение на татарском на тему «Нарат урманы?

Помогите написать сочинение на татарском на тему «Нарат урманы.

Помогите написать сочинение на тему : мой любимый литературный образ на татарском?

Помогите написать сочинение на тему : мой любимый литературный образ на татарском.

Татарская литературанаписать сочинение на тему «Спорт уеннары»?

написать сочинение на тему «Спорт уеннары».

День рождение , пасха, новыйгод.

Добрый — добряк, здоровый — здоровяк, толстый — толстяк, крепкий — крепыш.

Габдулла Тукай родился 26 апреля 1886 года в деревне Кашлауч. Основоположник татарской классической поэзии и один из основателей татарского литературного языка. Стихотворение «Книга» посвящено Корану. Оно лучше всего показывает насколько далек был..

Они уже отмечены. Зелёным квадратом.

Буквы не правильно записаны . К Й Г А И Ы И О Н Б З Ч М Е Ю Я Г Ш Т Л Начинать читать с правой нижней буквы вверх и второй с нижней и третий. Получилось : Любите наш могучий язык. Это какая — то шифровка в столбик. . Не помню как называется.

Сказка — заменяем с на у — указка — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — -.

Я думаю останься, но ты прав иы будешь жалеть.

Мне кажется лучше останься. Неизвестно какие там учителя может хуже тем более там у тебя друзья.

Сделайте что — то вроде бампера на телефон, или куклы, или куклы для изготовки макетов одежды, а в дальнейшем изготовление полноразмерной одежды))) Или шкатулочку) Женскому полу в самый раз шкатулочка или кукла — макет будет.

Мида потомучто мида ето когда человек трудится и при етом его называют мида.

© 2000-2022. При полном или частичном использовании материалов ссылка обязательна. 16+
Сайт защищён технологией reCAPTCHA, к которой применяются Политика конфиденциальности и Условия использования от Google.

Описание зимней природы в сочинении учащейся Гареевой Луизы.

Ҡыш миңә ни өсөн оҡшай?

Ябалаҡлап ергә ҡарҙар яуа,

Сабый ҡарҙар уйнай hayaлa.

Йөрәккәйем уҙенә дауа ала.

Оҙаҡ көттөрөп , һағындырып әсе елле ҡыш та килеп етте. Ер-әсәгә хужа булыуын күрһәтеп һалҡындары башланды .

Ябалаҡлап ҡарзар яуа. Уларҙы ситтән генә күзәтеп торһаң куңелгә рәхәтлек хисе тула. Шаян ҡар бөртөктәре керпектәргә , биткә ҡунып ҡапыл юҡ була. Ҡайҙалыр ашығыусы шаян ел ҡарҙарҙы төрлө ергә туҙҙыра, ҡар бөртөктәрен үҙ көйөнә бейетә, шулай узенең көсөн , ҡеүәтен күрһәтә .Балаларҙы ҡыуандырып , ҙур-ҙур тауҙар өйөп ҡуя, ә саналарын һөйрәп, шатланышып өйҙәренән сыҡҡан ҡыҙ, малайҙарҙы күрһә улар менән уйын башлап ярышкандай була, ҡалышмаҫҡа тырыша .

Ҡыш көнөндә урман менән ялан үҙе бер әкиәт донъяһы ул! Аҡ мамыҡ шәлдәрен ябынған, көмөш бәҫ ҡунған ағастар бер һоҡланғыс мөғжизә .Ара-тирә йәшел энәләрен тырпайтып , маһайышып ултырған шыршы , ҡарағайҙар күренә. Ошо сихри тынлыҡты боҙоп һайыҫҡан шаҡырлай , урман докторы тумыртҡа туҡылдауы ишетелә.

Ялан бөтенләй буш ҡалған . Мамыҡ ҡар һибелгән киң яландың уртаһында ғына төлкө , ҡуян эҙҙәре сыбарланған. Матур ҙа инде ҡышҡы тәбиғәт! Ер һулышы ис киткес саф һәм тәрән. Үҙеңде ожмахта тояһың . “ Әл дә ошонда тыуып – үҫкәнмен!”-тип ҡыуанаһың . Уйланырға, хистәргә бирелергә яратҡанғамы , мин ҡышты үҙ итәм .

Ҡыш-бик танылған рәссам –скульптор ҙа . Төн үткәнсе йылға аша көмөш күпер һалып куя. Өйҙәргә , ҡаралты – ҡураға осло бүрек кейҙерә, тәҙрәләргә һырлап-семәрләп матур биҙәктәр төшөрә.

Ҡыш миңә бик оҡшай, сөнки рәхәтләнеп саңғыла йөрөйһөң, санала шыуаһың, саф һауа һулайһың . Ҡыштың бөтә матурлығы шунда . Ул уҙенең сатлама һыуыҡтары, ҡарлы бурандары , ыжғыр елдәре менән кешеләрҙе сыныҡтыра , үҙенсә һынай ҙа .

Ҡар яуа! Яуһын ,яуһын ҡар! Ул-шаулап килер яҙыбыҙ ,шау сәскәле , йәйебеҙ , мул уңышлы ҡөҙөбөҙ.

Әни – һәр кеше өчен иң якын, иң кадерле кеше. Ул безгә әлеге дөньяда яшәү хокукын, тормыш биргән. Бала иң беренче сүзендә “әни” дип, юкка әйтмидер. Һәр әни үзенең баласы турында кайгыртып калмыйча, анда кешелеклелек, әдәплелек сыйфатларын да тәрбияли. Әни безне мөстә – кыйль фикер йөртергә, үзебезнең хаталарны танырга ярдәм итә. Тормышның булачак һәм үткән көннең кадерен белергә өйрәтә. Нәкъ әни безгә кешенең кадерен белергә, туганнарың турында кайгыртырга, өлкәннәрне хөрмәт итергә өйрәтте. Бары әни генә синең уңышларыңа һәм ирешкән дәрәҗәләреңә чын күңелдән куана.

Әни – безнең киңәшче.Ул безгә дөресен әйтүче, хаталарыбызны төзәтеп, туры юлга бастыручы. Хәтта өлкән кешеләр дә еш кына әниләренә мөрәҗәгать итәләр. Һәр кеше үз әнисен үзенчә ярата: кемдер аңа матур сүзләр белән эндәшсә, кемдер өй эшләрен эшләргә ярдәм итә, әнисе турында кайгырта. Начар әниләр булмый. Әни кеше беркайчан да үз баласын алдамый. Җир йөзендә һәр әни баласы өчен хәтта сәламәтлеген дә кызганмый. Әни безнең яратуны таләп итмичә, чын күңеленнән, ихластан ярата.

Әлбәттә, мин үземнең әниемне яратам һәм хөрмәт итәм. Ул минем бик яхшы, юмарт һәм гадел. Үзеңең серләреңне сөйләп була торган, гел киңәшләр сорап була торган кешең булуы – зур бәхет. Әнием кояш кебек, гел балкып, һәрберебезнең күңелен күрүче нур кебек. Аннан башка дөньяны күз алдына китерергә дә куркам. Әнием мине бик күп нәрсәләргә өйрәтте. Мин аңа бик рәхмәтле.

Һәрберебез дә әниләрнең эшләгән яхшылыклары өчен рәхмәтле булырга тиеш. Беркайчан да үз әниеңне онытма, чөнки аны дуслар да, акча да алыштырга алмый.

Әниегезнең кадерен белегез һәм яратыгыз!

“САМЫЙ ДОРОГОЙ ЧЕЛОВЕК”

Мама – это самый родной, близкий и дорогой человек для каждого из нас. Она дала нам самое ценное, что мы имеем – нашу жизнь. Не зря первое слово, которое произносит ребёнок — “мама”. Каждая мама не только заботится о своём ребёнке, но и старается привить ему самые лучшие человеческие качества. Мама учит нас самостоятельно принимать решения, признавать свои ошибки. Она учит нас ценить жизнь и каждое прожитое мгновенье. Именно она научила нас ценить людей, заботиться о близких и уважать старших. Только мама всегда будет искренне радоваться нашим успехам и достижениям.

Конечно же, я очень люблю и уважаю свою маму. Она у меня очень добрая и справедливая. Какое же это счастье осознавать, что есть человек, которому в любой момент можно рассказать что-либо или поделиться каким-то секретом и быть уверенным в том, что всё это останется между вами. Моя мама, как солнце, светит каждому в нашем доме. Я даже боюсь представить, что бы я без неё делала. Мама научила меня многому, я безумно благодарна ей за это.

Каждый из нас благодарен своей маме за всё, что она делает для нас. Не нужно никогда забывать о своих матерях, ведь никакие друзья, деньги не смогут заменить нам нашу родную маму.

Читайте также:

  

• Сочинение по тексту абрамова про учителя

  

• Катя аккуратно переписывала сочинение на черновик

  

• Обломов типичный барин сочинение

  

• Укрепление самодержавия в годы правления первых романовых сочинение

  

• Сочинение рассуждение в языке художественной литературы