Дуслык монументы на башкирском языке рассказ

РУС ТЕЛЛЕ БАЛАЛАРҒА – БАШҠОРТ ТЕЛЕ

Һаналып килгән ҡылымдар. Дуҫлыҡ монументы.

(IV синыф)

Маҡсат. Һаналып килгән ҡылымдарҙы аңлатыу, «Ҡылым» темаһы буйынса уҡыусыларҙың белемдәрен нығытыу. Һөйләү телмәрен үҫтереү, тема буйынса яңы һүҙҙәр һәм фразаларҙы үҙләштереү; уҡыусылырҙың хәтерен, иғтибарлығын үҫтереү. Уҡыусыларҙа Башҡортостанға ҡарата һөйөү, дуҫлыҡ хисе, ғорурлыҡ тойғоһо уятыу.

Йыһаҙландырыу. Толомбаев Х.А., Дәүләтшина М.С. Башҡорт теле: Уҡытыу урыҫ телендә алып барылған мәктәптәрҙең 4 синыф уҡыусылары өсөн дәреслек, мультимедиа проекторы, компьютер, электрон һүҙлек, «Дуҫлыҡ монументы» — фотоһүрәте; карточкалар (яңы һүҙҙәр -әҙерләнәләр,яңырталар,матурлайҙар, биҙәйҙәр,төҙөйҙәр; белгән һүҙҙәр —

Баш ҡала, ҙур, байрам, туҡталыш, урам, тимер юл, вокзал, яңы, социаль объект; ялғауҙар – -ла, -ға, -ың,-ы, -дар,-ҙы, -тар,-ҙы), магниттар,

« Матур Өфө ҡалаһы » йырының фонояҙмаһы;

Актив үҙләштереү өсөн һүҙҙәр. әҙерләнәләр,яңырталар,матурлайҙар, биҙәйҙәр,төҙөйҙәр.

Таҡтала : Число, көн исеме.

Һул яҡта – «Дуҫлыҡ монументы» — фотоһүрәте.

Дәрес барышы:

I. Ойоштороу мәле. Дежур уҡыусы менән әңгемә.

II. Артикуляцион күнегеү. «Һүҙҙәрҙе дөрөҫ уҡырға өйрән» таблицаһы менән эш (Экрандан ҡарау,2-се слайд)

(хор менән уҡыу)

[ә] Рәсәй, мәңге, бергә, һәйкәл, йәшәгән, дәүләт, ерҙә, милләт,кешеләр.

[ҡ] Башҡортостан, дуҫлыҡ, башҡорт, ҡыуа, башлыҡ, ваҡиға, башҡа.

[ҙ] Беҙ, һеҙ, беҙҙең, түҙҙе.

III. Төп өлөш.

— Балалар, һеҙ беләһегеҙме, беҙҙең республика ниндәй ҙур ваҡиға үткәрергә әҙерләнә ?

Ребята, знаете ли вы какое событие отмечает наша республика?

(балалар яуап бирәләр)

— Дөрөҫ, 435 йыл.Правильно, 450 лет назад Башкирия добровольно присоединилась к Русскому государству.

— Иҫкә алайыҡ әле, Өфөлә ниндәй иҫтәлекле урындар бар?

Вспомним и перечислим достопримечательности Уфы.

— Салауат Юлаевҡа һәйкәл, Ләлә мәсете, ……..Дуҫлыҡ монументы.

-Дөрөҫ.

— Өфөнөң ниндәй ваҡиғаны был иҫтәлекле урын сағылдыра?

Вспомним, какое событие отражает эта достопримечательность Уфы?

— Дөрөҫ, 450 йыл элек Башҡортостан үҙ ирке менән Рус дәүләтенә ҡушылды.

Правильно, 450 лет назад Башкирия добровольно присоединилась к Русскому государству.

IV. Дәреслек менән эш. «Дуҫлыҡ монументы» тексы өҫтөндә эш.

(дәреслек, 141 бит, 219 – сы күнегеү).

Тексты сылбырлы уҡыу, шунда уҡ тәржемә итеү. Ҡылымдың башҡорт телендә һәр ваҡыт һөйләмдең аҙағында тороуын иҫкә төшөрөү.Текстан ҡылымдарҙы табыу. (килеп инәһең, күренә, булып йәшәгән һ.б.)

V. Яңы тема.

Текстан һаналып килгән ҡылымдарҙы табығыҙ.

Найдите в тексте однородные члены предложения – сказуемые.

(дәреслек, 141-се бит, 2 – се абзац, 3-сө һөйләм):

баҫып ингәндәр, талағандар, ҡыуғандар.

Балалар, һеҙ аңлағанһығыҙҙыр бөгөнгө дәрестең темаһы ниндәй?Ребята, вы уже, наверное, поняли, какая тема урока сегодня? Һаналып килгән ҡылымдар. (Экрандағы 3-сө слайд)

VI. Дәфтәрҙә эш.

Число, көн исемен яҙыу.Текстан һөйләмде күсереп яҙыу һәм һаналып килгән ҡылымдарҙы һыҙып алыу (2 –се абзац, 3 –сө һөйләм):Башҡорт ерҙәренә йыш ҡына сит ырыуҙар баҫып ингәндәр, уларҙы талағандар, малдарын ҡыуғандар.

Уларҙың һанын, затын языу. ( дәреслек, 141 бит, 220 –се күнегеү).

VII. Һүҙлек эше.

1. Яңы һүҙҙәр һүҙлек дәфтәргә яҙыла: (Экрандағы 4-се слайд)

әҙерләнәләр -готовятся

яңырталар — обновляют

матурлайҙар – делают красивее

биҙәйҙәр — украшают

төҙөйҙәр — строят

Хор менән уҡыу.

VIII. Үҙ аллы эш.

— Беҙҙең республика был байрамға нисек әҙерләнә?

Как наша республика готовится к этому празднику?

(балалар яуап бирәләр)

Дөрөҫ. Хәҙер бирелгән һүҙҙәр менән һеҙ ошо тема буйынса башҡортса һөйләмдәр төҙөйһөгөҙ.Верно. Сейчас вы на эту тему с данными словами построите предложения на башкирском языке.

(берәмләп сығып, карточкаларҙы магнит менән таҡтаға ҡуйыу)

Баш

ҡалала

ҙур

байрамға

әҙерләнәр.

Тимер

юлы

вокзалың

яңырталар,

урамдарҙы

матурлайҙар,

тукталыштарҙы

биҙәйҙәр.

IX. Нығытыу.

(экранға ҡарау, 6-сы слайд)

1. Һаналып килгән ҡылымдарҙы ҡысҡырып, хор менән уҡыу.

2.Әйтелгәндәрҙе нығытып, һөйләмдәрҙе рус теленә тәржемә итеү.

X. Өй эше.(7 –се слайд)

һаналып килгән ҡылымдар менән 3 һөйләм төҙөү.

XI. Йомғаҡлау.

-Дәресебеҙ тамам. Ул һеҙгә оҡшанымы? Нимәләр белдегеҙ?

— Ә хәҙер, әйҙәгеҙ әле Ҡ.Даян һүҙҙәренә, М.Вәлиев көйөнә яҙылған «Матур Өфө ҡалаһы» тигән йырын йырлайыҡ.

(8-се слайд)

XII. Баһалау.

Обновлено: 08.01.2023

Одну из главных достопримечательностей башкирской столицы — монумент Дружбы — заложили в 1957 году в честь 400-летия присоединения Башкортостана к России. Памятник установили в историческом месте — на Троицком холме, раньше здесь находилась деревянная Уфимская церковь, а позднее — Смоленский собор, разрушенный в советское время.

Монумент Дружбы открыли 7 августа 1965 года. Авторами памятника стали московские скульпторы Михаил Бабурин и Галина Левицкая и архитекторы Евгений Кутырев и Геннадий Гаврилов.

У основания монумента находятся две бронзовые женские фигуры. Женщины — русская и башкирка — сидят по разные стороны от меча и держат в руках лавровые венки. Фигуры лепили с реальных людей: прототипами стали дочь скульптора Бабурина и преподаватель английского языка в Московском институте Гнесиных Зухра Муратова.

На монументе располагается несколько чугунных барельефов. Один из них изображает момент принятия башкирскими правителями русского подданства, на других — символы промышленности, сельского хозяйства, строительства, науки и культуры.

Памятник имеет мощный фундамент — его диаметр достигает 13 метров, а высота — 6 метров. Центр тяжести монумента находится глубоко под землей, что придет памятнику особую устойчивость.

В 1975 году монумент Дружбы получил статус памятника федерального значения.

В башкирский монумент дружбы означает: дуҫлыҡ монументы, Дуҫлыҡ монументы (мы нашли 2 переводов). Есть не менее 123 примеров предложений с монумент дружбы . Среди прочего: Рустэм Хамитов возложил цветы к Монументу Дружбы ↔ Башҡортостан Президенты Дуҫлыҡ монументына сәскәләр һалды .

монумент дружбы

переводы монумент дружбы

дуҫлыҡ монументы

Монумент дружбы

переводы Монумент дружбы

Дуҫлыҡ монументы

ru в честь 400-летия присоединения Башкирии к России, памятник истории. Находится в Уфе (пл. Первомайская). 14 июня 1957 состоялась торжеств. закладка. Создан по проекту скульпторов М.Ф.Бабурина и Г.П.Левицкой; арх. Г.И.Гаврилов, Е.И.Кутырёв; открыт 7 авг. 1965. Пам. отличается оригинальным худ. и конструктивным решением: гранитный обелиск (св. 30 м; символизирует меч, вложенный в ножны), установленный на 4‐гранном основании с бронз. рельефами; справа и слева от него находятся 2 бронз. скульптуры – жен. фигуры, олицетворяющие Россию и Башкортостан. В руках у них лавровые венки (символ мира), направл. к центр. рельефу, где изображена ист. встреча посланцев баш. родов и рус. бояр. Обелиск делится 3 кам. поясами на 4 части, символизирующие 4 столетия. Фигуры рельефа, обращённого в сторону города, символизируют стр‐во, с.-х., нефт. и хим. пром‐сть; 2 боковых рельефа посвящены науке и культуре. На пам. высечено: “1557–1957″, “Слава великой братской дружбе русского и башкирского народов!». К М.Д. от р.Белая ведёт гранитная лестница (100 ступеней). Центр тяжести монумента находится ниже планировочной отметки земли, что даёт ему необходимую устойчивость. Гранит разл. цветов (розовый, серый), использованный при создании М.Д., придаёт ему особую выразительность и торжественность. У М.Д. проводятся обществ., полит. и зрелищно-развлекат. мероприятия.
ba Башҡортостандың Рәсәй составына инеүенә 400 йыл тулыу айҡанлы төҙөлгән тарих ҡомартҡыһы (ҡара: Монументаль сәнғәт). Өфөлә (Беренсе Май майҙаны) урынлашҡан. 1957 й. 14 июнендә нигеҙ һалыу тантанаһы була. Скульпторҙар М.Ф.Бабурин һәм Г.П.Левицкая проекты б‐са архитекторҙар Г.И.Гаврилов, Е.И.Кутырёв тарафынан эшләнә; 1965 й. 7 авг. асыла. Һәйкәл үҙенсәлекле художество төҙөлөшө йәһәтенән айырылып тора: бронза рельефлы 4 ҡырлы нигеҙгә ултыртылған гранит обелиск (30 м бейегерәк; ҡынға һалынған ҡылысты символлаштыра); уның уң һәм һул яҡтарында 2 бронза скульптура — Рәсәйҙе һәм Башҡортостанды (ҡара: Башҡортостандың Рус дәүләтенә ҡушылыуы) кәүҙәләндергән ҡатын-ҡыҙ һындары. Уларҙың ҡулындағы лавр веногы (тыныслыҡ символы) рельефтың уртаһына йүнәлтелгән, ве нокта башҡ. ырыуҙары вәкилдәре һәм урыҫ баярҙарының тарихи осрашыуы һүрәтләнгән. Обелиск 3 таш билбау м-н 4 быуатты символлаштырған 4 өлөшкә бүленгән. Рельефтың ҡала яғына ҡараған өлөшөндәге һындары төҙөлөштө, а.х., нефть һәм химия сәнәғәтен символлаштыра; эргә яҡтарҙағы 2‐һе фән һәм мәҙәниәткә арналған. Һәйкәлгә “1557—1957”, “Урыҫ һәм башҡорт халыҡтарының туғандарса дуҫлығына бөйөк дан!” (“Слава великой братской дружбе русского и башкирского народов!”) һөйләмдәре соҡоп яҙылған. Д.М. Ағиҙел й. гранит баҫҡыс (100 тупһалы) күтәрелә. Монументтың ауырлыҡ үҙәге ерҙә планлаштырылған нөктәнән түбәндә тора, был уға тейешле тотороҡлоҡ бирә. Д.М. өсөн файҙаланылған төрлө төҫтәге гранит (алһыу, һоро) уға айырыуса тәьҫирлелек һәм тантаналылыҡ өҫтәй. Д.М. янында ижт., сәйәси һәм тамаша‐күңел асыу саралары үткәрелә. Тәрж. Г.Һ.Ризуанова

В 1957 году в честь 400-летия присоединения Башкортостана к России в Уфе был заложен памятник, ставший одной из главных достопримечательностей башкирской столицы. Речь идет о монументе Дружбы.

Однако с того момента до открытия монумента прошло долгих восемь лет. Даже проектирование памятника началось лишь спустя четыре года. Были трудности и при возведении. То строительные леса рухнут, то почва просядет. Торжественное открытие монумента Дружбы, собравшее десятки тысяч человек, состоялось 7 августа 1965 года. На открытии выступил и знаменитый башкирский поэт Мустай Карим.

Найти подходящую башкирку скульптору оказалось не так-то просто. В итоге ей оказалась Зухра Муратова, работавшая преподавателем английского языка в московском институте Гнесиных. Бабурину было нелегко уговорить Зухру Муратову. Когда она все же согласилась, ее ожидало четыре месяца позирования. Увековеченная в памятнике женщина ушла из жизни в 2006 году в возрасте 82 лет.

Далеко не все первоначальные задумки были воплощены в монументе. Так под ним планировали поместить музей межнациональной дружбы. Музей не открыли, а вот подземный бункер, по признанию строителей, остался. Что в нем и используют ли его сейчас – загадка. По другой задумке внутри вертикальной стелы должна была быть лестница, по которой посетители могли бы подняться на смотровую площадку наверху монумента. От этого, а также от шестиметрового герба СССР решили отказаться.

В 1974 году Совет Министров РСФСР присвоил монументу Дружбы статус памятника государственного значения. У монумента Дружбы, расположенного на высоком берегу, прекрасная обзорная площадка. Отсюда хороший вид на реку Белую (Агидель), на мост через нее, старые районы Уфы. К Белой от монумента Дружбы спускается широкая каменная лестница. Около монумента Дружбы находится городской пляж на реке Белой и пристань теплоходов.

Как доехать до монумента Дружбы?

В дни, когда Башкирия отмечала 400-летие объединения с Россией — 14 июня 1957 года — состоялась закладка памятника в честь этого великого события. Но до завершения строительства были еще восемь долгих лет. Торжественное открытие Монумента Дружбы, собравшее десятки тысяч человек, состоялось 7 августа 1965 года. На открытии выступил известный башкирский поэт Мустай Карим.

Высота памятника составляет 35 метров. Идею дружбы символизируют две высокие вертикальные стелы из розового гранита. По форме они имеют форму меча, закопанного рукоятью в землю. Стелы скреплены тремя монолитными кольцами из серого гранита.

Скончался Михаил Федорович Бабурин 9 сентября 1984 года в Москве, в возрасте 77 лет.

Татьяна Панова» >

До первой половины XVI века территория Башкортостана входила в состав Астраханского, Казанского ханств, Ногайской Орды и Сибирского ханства. После присоединения Казанского ханства к Московскому государству Иван Грозный предложил башкирам добровольно войти в состав Российского государства. Соглашение было достигнуто в 1557 году.

В 2006 году, перед 450-летием памятной даты вхождения Башкирии в состав Российского государства, были выполнены реконструкция монумента и благоустройство прилегающей территории.

С холма, где расположен памятник, открывается панорамный вид на реку Белая. Возле Монумента дружбы сейчас проходят различные общественно-политические и развлекательные мероприятия.

История Монумента дружбы в Уфе

На месте установки монумента раньше располагался Уфимский кремль с дубовыми башнями. Историческое сооружение было разрушено в результате пожара 1759 года, который уничтожил много домов и храмов Уфы из-за отсутствия пожарной охраны.

Церковь на месте Монумента дружбы В начале XVII века на этом месте был возведен первый православный храм города — Троицкая церковь (изначально — Смоленский собор), которая долгое время была главной в Уфе.

В советское время церковь, стоявшую на территории бывшего Уфимского кремля, закрыли, а в 1956 году приняли решение взорвать ее. Частично основанием для современного монумента послужил подорванный фундамент церкви.

В 1957 году исполнилось 400 лет вхождению Башкортостана в состав Московского государства. В память об этом событии в этом году была установлена мраморная плита, с надписью о том, что вскоре здесь будет установлен монумент. Работы по проектированию начались спустя 4 года, памятник был открыт 7 августа 1965 года.

Описание

Дружбу между русским и башкирским народами в монументе символизируют 2 стелы, выполненные из розового гранита. Они представляют собой меч, вложенный в ножны, а рукоять вкопана в землю. Три каменных пояса делят обелиски на 4 части по числу столетий, исполнившихся с присоединения Башкирии к России.

Авторы проекта — московские скульпторы М. Ф. Бабурин и Г. П. Левицкая, архитекторы — Е. И. Кутырев и Г. И. Гаврилов.

Фигуры женщин были сделаны по прототипам настоящих девушек: для русской женщины позировала дочь скульптура Бабурина, а для башкирской — преподаватель Зухра Муратова.

Фундамент составляет в диаметре 13 метров, в высоту — 6 метров. К Монументу Дружбы ведут 96 ступеней гранитной лестницы от реки Белая. Таким образом, сооружение обладает комплексным скульптурным и архитектурным решением. Устойчивость монумента гарантируется тем, что его центр тяжести расположен ниже планировочной отметки земли.

Видом на памятник можно полюбоваться с реки во время прогулки на теплоходе.

Рисунок

Как добраться до Монумента дружбы Уфы

Монумент расположен в Кировском районе города на Первомайской площади. До него можно доехать на общественном транспорте:

Так как перед монументом — автомобильная развязка с активным движением, стоит быть внимательными при переходе дороги. В 2018 году был разработан проект изменения движения транспорта с ликвидацией светофора на остановке перед памятником. Предлагается также строительство подземного пешеходного перехода к монументу.

До монумента можно доехать также на такси: в Уфе работают популярные сервисы Uber, Такси Везёт, Gett, Яндекс.Такси, Maxim.

Читайте также:

  

• Сообщение о зомби апокалипсисе

  

• Мадагаскар сообщение по географии

  

• Отправитель сообщение канал получатель это

  

• Сообщение по истории транспортных средств

  

• Сообщение о медицинских профессиях

Тема: Нимә  ул дуҫлыҡ?

Маҡсат: 1)Уҡыусылыарҙа намыҫ, аҡыл, әҙәп, сабырлыҡ кеүек гүзәл сифаттар тәрбиәләү,2)Дуҫлыҡ тур-да белемдәрен арттырыу,3)Үҙ фекереңде әйтергә өйрәтеү, 4) балаларҙа әхлаҡ тәрбиәһе булдырыуға булышлыҡ итеү, дуҫлаша белеү, дуҫлыҡты ҡәҙерләй һәм һаҡлай белеү, коллективта үҙеңде тота белеү 5)Бер-береңә яҡшы мөнәсәбәттә булыу, хөрмәтләргә өйрәтеү, дуҫлыҡ ҡағиҙәһен  иҫтә тотоу. 

                                 Дәрес барышы

                                                                                              Эпиграф                                  

Дуҫһыҙ кеше – утһыҙ кеше,

                                                                                                          Дуҫһыҙ йәшәмәй кеше.

                                                                                                         Ҡоштоң көсө – ҡанатында,

                                                                                                 Дуҫлыҡта кеше көслө.

(С. Әлибаев.)

1.Бер-беребеҙгә ҡарап йылмаяйыҡ, йылмайыу – ул кәйефте күтәрә, эшкә дәрт өҫтәй.

2.Бөгөнгө дәрестә нимә тур-да һөйләшеүебеҙҙе белеү өсөн таҡтаға ҡарайыҡ.

— Нимә төшөрөлгән?

— Беҙҙең тәбиғәтебеҙҙе нимә биҙәй?

— Эйе сәскә биҙәй, тәбиғәтебеҙҙе тағы ла кеше биҙәй. Кеше – ерҙең иң гүзәл сәскәһе. Сәскәнең бер тажын өҙһәк тә , уның матурлығы юғаласаҡ.

— Ә беҙҙең сәскәләребеҙ серле. Серҙе асыу өсөн таждарҙы алып ҡарарға кәрәк!

1-се уҡыусы

 Кеше өсөн иң әүәл – Намыҫ тигән,

Намыҫыңды һатыу итмә, табыш, тигән

Байлыҡ өсөн илен-көнөн һатҡан кеше

Ике донъя  өсөн дә ул яуыз тигән.

 2-се уҡыусы

 Икенсе иң ҡиммәтлеһе – Аҡыл тигән,

Аҡылһыҙҙа аҡыл яғы таҡыр, тигән.

Аҡылһыҙҙа  намыҫ та юҡ, иман да юҡ.

Ялғанға ант итеп барын һатыр , тигән.

3-се уҡыусы

Өсөнсө иң ҡиммәтлеһе — Әҙәп тигән.

Әҙәп – көслө мөхәббәткә сәбәп тигән.

Әҙәпһеҙҙә бәхет  тә юҡ, тәүфиҡ  та юҡ,

Кеше исемен күтәреү ҙә ғәжәп тигән.

4-се уҡыусы

Дүртенсе иң ҡиммәтлеһе – Күңел тигән,

Күңеле боҙоҡ кеше- кеше түгел, тигән.

Боҙоҡтарға ер өҫтөнән аҫты яҡшы,

 Йәшәмә лә үлеп күмел, тигән.

 5-се  уҡыусы

Бишенсе иң ҡиммәтлеһе – Сабыр тигән,

Сабыр кеше ҙур бәхеттәр табыр тигән,

Бер ҙә юҡҡа асыуланып донъя боҙоу

Бер ҡайғынан икенсегә һалыр, тигән.

-Балалар, үҙегеҙҙә был сифаттарҙың ҡайһыһын булдырыр инегеҙ?

-Ошо шиғырҙы ХiХ  быуат  мәғрифәтсеһе , шағир Мифтахетдин Аҡмулла яҙған.(портретын күрһәтеү)( слайт)

— Сәскә тажында һанап  үтелгән ошо сифаттарҙың  береһен генә юғалтһаң   да, ул кешене яҡшы, тәрбиәле тип әйтеп булмай.

— Һәр ата -әсәнең  балаһына иң ҙур теләге  ниндәй? (бәхетле бул – тиҙәр)

— Ә ниндәй кешене бәхетле тиҙәр?

 — Бәхетле булыу өсөн өҫтөң бөтөн, тамағың туҡ, яратҡан эшең,  һине яратҡан кешең булырға тейеш. Кешеләрҙең ихтирамы, сәләмәтлек , аҡыл , тәүфиҡ кәрәк.Һәм һинең дуҫтарың да булырға тейеш, иптәштәрең араһында  дуҫың  булырға тейеш.

— Кем ул дуҫ һеҙеңсә, кемгә дуҫ тип әйтәбеҙ? (фекерҙәрен тыңлау) ( парталашың, бергә уйнаған иптәшең, класташың, дәфтәренән күсерткән, лагерҙа бергә ял иткән, магазинға бергә барған һ.б.)

-Дуҫ ниндәй булырға тейеш? (ярҙамсыл, тырыш, аҡыллы,ҡыйыу, ғәҙел, талапсан,көнләшмәҫкә тейеш, насар һүҙҙәр һөйләмәҫкә. Ышаныслы һ.б)    

— Ә нимә ул дуҫлыҡ ? ( фекерҙәрен тыңлау)

— Башҡорт теленең аңлатмалы һүҙлегендә дуҫлыҡҡа  бына нисек  аңлатма бирелгән.  

(73-се бит уҡыу.)

• Эйе, дуҫлыҡ – ҙур төшөнсә. Ысын дуҫлыҡ ауырлыҡтарҙы еңергә көс бирә, йәшәүгә йәм өҫтәй. Ысын дуҫ һәр саҡ ярҙам итә, һинең менән бергә шатлығыңды ла, ҡайғыңды ла уртаҡлаша.Класташың, ата-әсәйең, һиңә  ышынған кеше дуҫ була ала. Иң мөһиме – һин үҙең ысын дуҫ , иптәш булыр өсөн тырышырға тейешһең.Дуҫлыҡ ғаиләлә башлана.
• Элек –электән халыҡ дуҫлыҡ тур-да әйтем-мәҡәлдәр, ҡобайырҙар ижад иткән, әйткән, Мәҫәлән , ҡобайыр.

А) Дуҫтар менән татыу йәшәү яҡшы ,

Б) Ысын дуҫ бәхәтһеҙлек килгәндә һанала.

— Ә һеҙ ниндәй мәҡәлдәр беләһегеҙ (100 һум аҡсаң булғансы , 100 дуҫың булһын.) шулай уҡ дуҫлыҡ тураһында ҡағиҙәләр ҙә  сығарған. Бына уларҙың  бер нисәһе.           (слайт)

 — Дуҫлыҡ яҡын кешеләр араһында ғына түгел, төрлө милләт кешеләре араһында ла була. Был- халыҡтар дуҫлығы. Беҙҙең республикала төрлө милләт вәкилдәре йәшәй:урыҫ, сыуаш, мари, удмурт һәм башҡа. Улар бер-береһе менән дуҫ, татыу ғүмер итәләр.Ошо Дуҫлыҡ монументы ла рус һәм башҡорт халҡының дуҫлығын һынландыра.Бер яҡта-рус, икенсе яҡта башҡорт ҡатын-ҡыҙы тора. Ошо Дуҫлыҡ монументы эргәһендә ҙур байрамдар һәм тантаналы саралар:Республика көнө, ҡала көнө, ҡунаҡтарҙы ҡаршылау.

                                         Ял минуты

                 Бер – ҡулдарҙы алға һуҙабыҙ,

                 Ике – уларҙы беҙ күтәрәбеҙ,

                 Өс – яҡ-яҡҡа беҙ һуҙабыҙ,

                 Дүрт – ҡулдарҙы төшөрәбеҙ,

                 Бер, ике, өс – беҙҙә дуҫлыҡ, беҙҙә көс.

Ә хәҙер бер хикәйәт тыңлап алайыҡ.

• Бер малай әсәһе менән генә йәшәгән, ти.Улы насарлыҡ эшләгән һайын , әсә  рәшәткәгә  бер ҡаҙаҡ ( сөй)  ҡаға барған. Йылдар уҙа, бала үҫеп етә. Армиянан Ҡайтҡас, ул рәшәткәләге ҡаҙаҡтарға  иғтибар итә, әсәһенән  ниңә улай эшләуен һорай. Әсәһе Улым, һин насарлыҡ эшләгән һайын рәшәткәгә ҡаҙаҡ ҡаға барҙым. Күрәһеңме, күпме насарлыҡ эшләгәнһең , — тигән. Улы оҙаҡ уйланып ултырғандан һуң, әсәһенә гел яҡшылыҡ ҡына эшләргә һүҙ биргән. Ул бер көн  әсәһе янына килеп , Әсәй , ҡара  әле , рәшәткәлә  бер ҡаҙаҡ та ҡалманы. Мин яҡшылыҡ эшләгән һайын береһен һурып ала барҙым. Насарлыҡтарыма  ҡаршы яҡшылыҡ эшләнем, тигән. Ә әсәһе  Эйе, улым, һин күп яҡшылыҡтар эшләп насарлыҡтарыңды бөтөрҙөң дә кеүек,  тик ,ана, ҡара әле рәшәткәләргә, күпме ҡаҙаҡ эҙҙәре. Һинең  дә насарлыҡтарыңдың эҙҙәре ҡалған.- тигән.
• Шулай  итеп, иң яҡшыһы насарлыҡ эшләмәү, яҡшы сифаттарға эйә булып, тик яҡшылыҡтар ғына эшләргә кәрәк.
• Ә яҡшылыҡ  менән насарлыҡты ҡул менән генә түгел. Тел менән дә эшләп була. Татлынан татлы – яҡшы һүҙ,затлынан – затлы – яҡты йөҙ – ти халыҡ мәҡәле.
•  Уҡыусылар  2014  йылда Сочи ҡалаһында ниндәй ҙур ваҡиға була?
• Бына ошо  ҡалала Дуҫлыҡ ағасы бар (слайт) . 1934 йылда селекциоенр –ғалим Федор Зорин  бер ваҡыт ҡырағай лимон ултырта. Һәм был  бәләкәй ағасҡа төрлө- төрлө илдән килтерелгән,  ағас , ҡыуаҡ ботаҡтарын ( мандарин, апельсин, кинкан)  прививка ярҙамында ялғап үҫтерә башлай. Сочиға килгән ҡунаҡтар   был ағасҡа  төрлө ботаҡтарҙы ялғай башлайҙар. Әгәрҙә планетала 192 ил булһа, был ағасҡа 174 илдән килтерелгән ботаҡ ялғанған, һәр бер ҡунаҡ автограф ҡалдырған. Ҡунаҡтар араһында президенттар, космонавтар, олимпиада  чемпиондары, ғалимдар, йырсылар, , хатта балалар ҙа бар.Дуҫлыҡ ағасы музейында  был ағасты ҡәҙерләп һаҡлайҙар, ул планетала тыныслыҡ , дуҫлыҡ булыуын  хәтерләтеп тора.

-Уҡыусылар бына ошо ағасты беҙ үҙебеҙҙә эшләй алабыҙ, бының өсөн бары тик ҡағыҙ, ҡайсы, ҡәләм кәрәк. Һеҙгә  шаблондар таратып бирәм, йөрөтөп алығыҙ, ҡырҡығыҙ, хәүефһеҙлек ҡағиҙәләрен онотмағыҙ.

 Музыканы тыңлап , шул уҡ ваҡытта ҡушылып йырлап та ултыра алһығыҙ.

( Музыка «Дуҫлыҡ” йыры)     (Таҡтала  ағас олоно)

• Бына беҙҙең япраҡтар әҙер, шулай итеп , беҙ бөгөн нимә тур-да һөйләштек?
• Дәрестә миһырбанлыҡ, яҡшылыҡ  орлоҡтары сәстек. Улар бына ошо дуҫлыҡ ағасы кеүек  уңдырышлы ергә төшөп, шытып сыҡһа, мин . беҙ бик шат булырмын.
• Һеҙ үҙегеҙҙә ошо сифаттарҙы булдырырға теләр инегеҙме? Ёгәр теләһәгеҙ ниндәй ҙә бер сифатты япраҡтарға яҙығыҙ  һәм ағасҡа йәбештерегеҙ.

     — Рәхмәт .