Обновлено: 09.01.2023
Айыл5а5а үтүө сыһыан. Сиэр-майгы түктэри быһыы. Экология диэн тугуй?
Арай биирдэ. Ыраас салгын.
Тыынар,тыыммат айыл5а. Күһүнү көрсүүтэ. Дьон-сэргэ күһүннү түбүгэ. О5уруот
Кыстык Хаар түһүүтэ. Хаар суолтата, күһүннү билгэлэр.
Мунха күһүннү булт. Мунха тэрилэ. Булчут. Булчут тэрилэ,сиэрэ-туома. Кэбээйи мунхаьыттара.
Тымныы оройо. Күн кылгааһына, тымныы тыынар-тыыннаахха сабыдыала. Кыстыыр
көтөрдөр. Билгэлэр. О5о-аймах кыьынны дьарыга. Чыычаахтарга көмө, билгэлэр.
Үүнээйи эйгэтигэр (14).
Түөлбэ үүнээйитэ. Аһылыкка үүнээйи туһаныы. Сахалар окко-маска сүгүрүйэр
Уу олох төрдө (15).
Иһэр уу суолтата. Түөлбэбит эбэлэрэ. Эбэлэр экологическай туруктара.Күөх Боллох тойон.
Өбүгэлэр айыл5а5а сыһыаннара. Ууну харыстаа. Урэх уонна орус. Куол уонна муора. Байкал куол. Лена орус. Кэбээйи куоллэрэ.
Саас дьыл кэрэ кэмэ (15).
Саас дьыл кэрэ кэмэ. Харалдьык тахсыыта, бастакы ньургуһун._Айыл5а уларыйыыта,
билгэлэр. Бастакы илдьиттэр, көтөрдөр кэлиилэрэ. Сааскы түбүктэр, сааскы куйуур.
Сааскы экологическай үлэлэр.Улэ уонна сынньалан. Киьи доруобуйата.
Айыл 5 а харыстабыла (20).
Заповедник. Зоопарка. Ботаническай сад. Национальнай парка.
Кыһыл кинигэ то5о наада буолла?
Төрөөбут түөлбэм Кыһыл кинигэтэ.
Бэйэ билиитин о5олорго тар5атыы.
Айыл5а до5отторо диэн кимнээхтэрий?Кыталык Саха итэ5элигэр. Экологическай катастрофа.
10.Киһи доруобуйата (15).
Үлэ, сынньалан режимэ. Салгын уонна киһи. Тыас. Табах, арыгы буортута. Аһааһын гигиената.
Хамсаныы суолтата. Хараххын харыстаа. Араас прибордар. Уот.
Тыыннаах уонна тыыммат айылга араастарын;
Үүнээйини, хамсыыр-харамайы бөлөхтөрүнэн араарыыны;
Айылҕа уонна киһи быстыспат сибээстэрин.
Төрөөбүт түөлбэтин үүнээйитин хамсыыр-харамайын араарары;
Уустаан-ураннаан кэпсиир, айар улэлэри оҥорууну;
Бэйэтин билиитин дьоҥҥо тириэрдэри, айылҕа харыстабылыгар үлэлэри тарҕатары.
Уу айыл5а баайа
Айыл5а киһи алаһата. Экология диэн тугуй? Айыл5а5а үтүө сыһыан. Айыл5а харыстабыла.
Экологическай субботник. Маста олорт. Уунээйи сиэмэтэ.
Уу-айыл ҕ а баайа. (24)
Уу туһунан өйдөбүл. Лена өрүс. Лена өрүс уонна кини о5олоро.Муустан оноьуктар. Кыьыл кинигэ. Ичигэс тымныы. Термометр. Уу уонна олох. Муус уонна Хаар. Ууну харыстаа. Муоралар, океаннар. Туман.
Түөлбэм күөллэрэ. (24)
Күөл туһунан өйдөбүл. Кэбээйи күөллэринэн баай. Күөл үүнээйитэ, хамсыыр-харамайа. Күөл балыктара. Малыыда- Кэбээйи улахан күөлэ. Эбэлэри харыстааһынна экологическай үлэлэр.Эбэлэри харыстааьынна улэлэр. Кыьыл кинигэ. Ба5алар, чохулар. Балыктар.
Экологическай сурук айыыта.Ойуур хаьыата. Экологическай остуоруйа. Оркон ой. Лото.
Күөллэргэ мунхалааһын. Мунха тэрилэ. Сиэр-туом. Мунхаһыттар танастара-саптара. Кэбээйи киэн туттар балыксыттара. Балыктан астар. Т.Сметанин айымньылара.Кырыа кыьын. Ойуур хаьыата. Куох Боллох тойон. Балык унуо5уттан панно. Киьилии киьи. Балык астар.
Олохтоох музейга экскурсия.
Күөх халааттаахтар. (26)
Күөх халааттаах быраастар: киис отоно, күлүүкүбэ. Хара5ы үөрдэр, сүрэ5и сылаанньытар ( сарбанньах, хатыҥ).
Үөрэ от. Кыһыл кинигэ страницата (кытыан, ба5а батаһа, сиһик).Ботаническай сад. Эмтээх уунээйини хомуйуу. Уунээйи уонна хамсыыр-харамай. Тыа уонна киьи.
Э н ин дьикти араас.(26)
Түөлбэм кэрэ миэстэлэрэ. Бэйэ билиитин о5олорго тар5атыы.Аьа5ас аан. Айыл5а киьи алаьата. Сааскы тубуктэр . киьи доруобуйата. Паннолар. Харыйа уонна кини тула. Экологическай сибээстэр. Сопко аьааьын.. Бырдахтар уонна куоскалар. Хайдах загаардыахха.
Тыыннаах уонна тыыммат айылга араастарын;
Үүнээйини, хамсыыр-харамайы бөлөхтөрүнэн араарыыны;
Айылҕа уонна киһи быстыспат сибээстэрин.
Төрөөбүт түөлбэтин үүнээйитин хамсыыр-харамайын араарары;
Уустаан-ураннаан кэпсиир, айар улэлэри оҥорууну;
Бэйэтин билиитин дьоҥҥо тириэрдэри, айылҕа харыстабылыгар үлэлэри тарҕатары.
Үс сыллаах программа сүнньүнэн о 5 о билиэхтээх:
Тыыннаах уонна тыыммат айыл5а араастарын;
Үүнээйини, хамсыыр-харамайы бөлөхтөрүнэн араарыыны;
Айыл5а уонна киһи быстыспат сибээстэрин.
Төрөөбүт күөллэрин ааттарын, суолталарын;
Төрөөбүт түөлбэтин дьонун оло5ун – дьаһа5ын, үлэтин-хамнаһын;
Кэрэ барыта айыл5аны, оло5у кытта ситимнээ5ин;
Төрөөбүт түөлбэ айыл5ата чөл буолуута барыбытыттан тутулуктаа5ын.
О 5 о сатыахтаах :
Төрөөбүт түөлбэтин үүнээйитин хамсыыр-харамайын араарары;
Бэйэтин билиитин дьонно тириэрдэри, айылҕа харыстабылыгар үлэлэри тар5атары.
Уустаан-ураннаан кэпсиир, уобараһынан толкуйдууру, бэйэ көрүутүнэн айан араас үлэлэри онорууну.
Бэйэ-бэйэ5э үтүө сыһыаны, сүбэ-ама бэрсэри, көмөлөсүһэри.
О5олору кытта куруһуокка дьарыктаныы маннык түмугү көрдөрдө:
Эрчиллии, дириҥэтэн дьарыктаныы түмүгэр о5олор салгыы сайдалларын, уобараһынан толкуйдуулларын;
Көрбүт түгэннэрин умнубаттарын, уратытын өйдөөн хаалалларын;
Үөрүүлэрин, ис санааларын айар үлэ ис хоһоонунан биэрэргэ кыһаллалларын;
Тулалыыр айылҕаҕа харыстабыллаахтык сыһыаннаһалларын;
Үлэҕэ, оонньууга көхтөөхтөрүн, бэйэ-бэйэҕэ убаастабыллаахтык сыһыаннаһалларын;
Айылҕаны кытта алтыһан өй-санаа, өттүнэн сайдарын, эт-хаан өттүнэн чиргэл буоларын.
2. Фадеева Г.А. Экологические сказки.- Волгоград: изд.
3. Алексеев А.К. Прекрасный мир природы. _ Якутск: изд.
4. Романова А.К. Айылҕа азбуката. – Якутск:
Сахаполиграф издательство, 2001
5. Рянжин С.В. Экологический букварь. Санкт-Петербург:
Попов Б.И. Төрөөбүт айылҕаҕа сыһыан- Дьокуускай, 1980
Афанфсьев Л.А. Сиэрдээх буолуу – Дьокуускай, 1999
Лугинов В.А. Экологическая образования учащихся в сельской школе – Якутск. 2001
Попов Р.Д. О природе Якутии – Якутск, 1990
10.Неустроева. Урааҥхай саха оҕото – Дьокуускай, 1992
11. Концепция государственной экологической политики РС (Я).
12. Петрова, Ефимова, Егорова. Огону тулалыыр эйгэни кытта билиһиннэрии. – Дьокуускай, 1997
13. Гагарин и Новиков . Человек-листочек. – Хабаровск, 1996
О5о5о аналлаах литература:
Афанасьев Л.А. Сиэрдээх буолуу.Дьокуускай,1993
Алексеев Афанасий. Айыл5а кэрэ эйгэтигэр. Дьокуускай,2004
Винокуров В.Н. Саха сирин уунээйитэ, кыыла –суолэ. Дьокуускай,2004
Васильева М.В. Оонньоо, толкуйдаа, таай. Дьокуускай,2004
Дмитриев Е.Н. Биикээнэй ал5аьа. Дьокуускай,2000
Захарова Е.Г., Захаров В.В. Саха сирин бултанар кыыллара. Дьокуускай,2002
Иванов Иван Кунчээнэ. Дьокуускай,2003
Книга знаний в вопросах и ответах. Москва,2004
Мурад Аджиев. Лена, Яна, Витим и Оленек. Москва,1989
РянжинС.В. Экологический букварь. Сант-Петербург,1996
Романова А.К. Айыл5а азбуката. Якутск,2001
Слепцова А.Д. Мэнигийээн Дьокуускай, 1993
Сосин Иннокентий Сахсаахаан. Дьокуускай,2002
Тарабукин Василий. Айыл5а дьиктилэрэ. Дьокуускай,2001
Тихонов А.В. Времена года Москва,2004
Прудецкай И.С. Сиринэн, тыанан сиэтиьэн. Дьокуускай,1994
Чехордуна Е.П. Мин дойдум- олонхо дойдута. Дьокуускай,2006
Министерство образования РС (Я)
МБОУ — Кобяйская средняя общеобразовательная школа имени Е.Е. Эверстова
Зыкова Мария Ивановна
1. Подготовка учащихся к самостоятельной трудовой жизни.
2. Приобретение практических умений в сельскохозяйственной и прикладной творческой деятельности и социально трудовая адаптация на основе профессионального самоопределения.
Это предполагает: формирование у учащихся качеств творчески думающей и легко адаптирующей личности, которые необходимы для деятельности в новых социально-экономических условиях, начиная от определения потребностей до реализации продукции.
Для этого учащиеся должны:
— определять потребности и возможности своей деятельности;
— находить и использовать необходимую информацию;
— выдвигать идеи решения возникающих задач;
— планировать, организовывать и выполнять работу;
— оценивать результаты, корректировать свою деятельность.
3. Подготовка учащихся к осознанному профессиональному самоопределению в рамках дифференцированного обучения и гуманному достижению жизненных целей.
4. Формированию творческого отношения к качественному осуществлению трудовой деятельности.
5. Развитие разносторонних качеств личности и способности профессиональной адаптации к изменяющим социально-экономическим условиям.
6. Научить жить в гармонии с природой, самим с собой и людьми.
овладение основами культуры и быта народов населяющих нашу республику и приобщение учащихся к истокам культуры, народным традициям и формирование политехнических знаний, экологической культуры;
привить первоначальные, необходимые знания и умения для ведения домашнего хозяйства;
развитие самостоятельности и способности учащихся решать творческие задачи;
овладение основами семейной экономики;
знакомство с основами современного производства и сферы услуг;
приобщение учащихся к истокам национальной культуры и ее традициям;
формирование специальных умений, технологических и элементарных экономических знаний.
Реализация программы направлена на формирование допрофессиональных знаний, умений и навыков; успешно подготовить учащихся к самостоятельной жизни.
Особенности этой программы в том, что она способствует углубленному изучению традиций народов населяющих нашу республику.
Реализация программы идет разнообразными методами: словесными, наглядными, практическими. Формы учебных занятий традиционные и нетрадиционные (уроки, лекции, экскурсии, игра, олимпиады, конкурсы и т.д.). Формы учебной работы: коллективная, парная, индивидуальная.
Программой предусмотрено 70% учебного времени на практические занятия – овладение общетрудовыми умениями и навыками; на самостоятельные работы (под руководством учителя), а остальное время – на изучение теоретического материала.
Место предмета в базисном учебном плане
Программа ориентирована на обучение учащихся с 5 по 8 классы с учетом использования времени компонента образовательного учреждения (КОУ). При выборе предмета учитывалось агроэкологическое направление школы.
Похожие документы:
Образовательная программа (61)
. русский язык 89 Керейтова Л.Р. 2010 Эверстова Татьяна русский язык 100 Чернова . на 1 часа в неделю. -музыки в 4в классе на 1 час в неделю. Учебный план на 2012 – 2013 учебный год при шестидневной учебной .
Информационный бюллетень тпп рф по вопросам малого предпринимательства в российской федерации за июль 2011 года
. очно, дистанционно либо по учебным материалам», — пояснила представитель ФНС . политики РФ на 2012 год и на плановых период 2013 и 2014 годов, опубликованном на официальном сайте . специалист улусной администрации Варвара Эверстова, общая сумма субсидий .
. на 2012 год — 32,0 млн.рублей Остаток фед. средств по бизнес-инкубатору на 2012 год . 60 112 Эверстова Ирина Николаевна . на территории Республики Саха (Якутия) с 2013 года. . информационно-разъяснительная работа в учебных заведениях, встречи, круглые .
Кыьынны кун. Олус, киьи сырайын хаарыйар тымныы да буолбатар, син биир сиргэ турбут киьи тонуох
курдук. Ол иьин, тургэнник хааман иьэбин. Танаьым халыныттан, тиритиэх курдук буолан бардым.
Эрдэ уктээбит олук суолум, хаар туьэн, сырыы аайы, арыта кыараан иьэр.Онон, суолбун батыьарбар,
былыргы дьоппуон омук дьахтарыныы, тургэн-тургэнник, кыара5астык хардыылыыбын. Туораттан, киьи керере
буоллар, керен сонньуйуо эбитэ буолуо. Туьахтарбын кере охсоору тиэтэйэн, сырыы аайы, маннай
бултуу барар эдэр о5олуу долгуйабын. Тиритэн, халын бэргэьэбин сэгэччи анньабын, тыын ыла, тохтуу
туьэбин.
Тула, иьиллээбит курдук уу-чуумпу. Маннай туох да суо5ун, тыынар тыыннаах иьийбитин курдук.
Онтон, ейдеен иьиттэххэ, онно-манна тымныыттан булгурута, тоьута барар мас лабаалара «тос» гына
тыаьыыллара иьиллэр. Ханна эрэ тиит хатырыга хачыгырыыр. Етер буолбат, кукаакылар, киьи баарын
билэ охсон, э5эрдэлиирдии, бу аттыбар тэлээрэн кэлэллэр. Тугу эрэ, тумустарын иьигэр:»кыып»
дэьэ-дэьэ, эккирэтиспэхтээн баран, урун хаарынан буруллэн турар тыа иьигэр симэлийэллэр. Ыраах,
хара тыа иччитэ суор обургу, «хулуп-халып» диэн, куолайын араастаан тыаьатара иьиллэр.
Салгыы барабын. Хаар, аныаха дылы, сотобун ортотунан буолбут. Арыый сэниэлээх киьи, тыаны
иьинэн, буурдаан да сылдьыах курдук. Ол эрэн, хаары оймоон, сэниэбин эспэппин-туьахтарбын кэрийэн,
эргийэн кэлэр сирим ыраах. Хаар урдэ, киьи хара5а ирим-дьирим барыар, ып-ыраас, муус манан. Кестер
былаьын тухары.Онон манан кутуйахтар тептеру -таары суурбут суоллара, оьуор аспыт курдук,
бытырыыстанан кестер. Олору батыьа, етер-етер, киьи семуйэтинэн хаарга батары баттаан
ойуулаабытыныы, кырынаас суола, кэккэлии дьэрэлийэр. Етердееххе, куобах аьаан хаары хаспыт,
туора-маара ойуолаабыт суолун омооно кестер.
Баран иьэн, сылайыахпар дылы хантаарынныыбын, тулабын одуулаьабын. Сырыы аайы санаттан-сананы,
кэрэ кестуулэри булабын. Бу соторутаа5ыта чиккэьэн турбут талахтар, титириктэр, халын хаартан
баттатан, умса неруспуттэр. Ааьан истэхпинэ, таарыллан, хаардарын урдубэр тэбээт, кене туьэллэр.
Санаттан сана суол-иис, сырыы аайы биирдиилээн, эбиллэн иьэр.Бу соторутаа5ыта, тиин кэлэн ааспыт.
Онтон бу тиит анныгар, оноло кэлэн, куьунну хасааьын булан, аьаан барбыт. Хаар дьеле хаьыллан,
тула, эриэхэ хахтара ыьылла сытара кестер. Онтон бу хаьыы, тиин аьаабыт сирэ. Отон сэбирдэ5ин,
ону-маны, сиргэ таммалаабыт делуьуэн отонун булан уссэммит быьылаах.
Дьэ, ол курдук, сонургуу, ону-маны се5е-махтайа, маннайгы туьахпар тиийэн кэлэбин. Туох да сылдьыбатах.
Хата, кыраьа хаара эбиллэн, намтаан хаалбыт. Сэрэнэн, кэннинэн киирэн, ендетен биэрэбин.
Кыбылла-кыбылла киириибэр хата, хаар бе5е урдубэр кутуллар, са5абар симиллэр. Онуоха эрэ кыьаммаппын,
тептеру тахсан, умса туттан туран, тэбэнэн кэбиьэбин. Итинник, туьахтарым улахан анаарын кэрийэбин,тугу да туьаммаппын.
Онтон, арыыга баар талахтарга иитэлээбит туьахтарбар тиийэбин. Чугаьаан иьэн, онон-манан,санардыы
куобахтар суурэлээбит суолларын керебун. Эрэл уэскуур- биир эмэ черегер кулгаахтаах, туьахпар киирбит буолуохтаах.
Ол да буоллар, бастакы туьа5ым кураанах тураахтыыр, эбиитин, кырыарбыт. Устан ылан, санаттан
кеьерен, иитэн биэрэбин. Иккиспэр, куобах кэлэн, туьахпын кере олорбохтоон баран, тептеру
теннубут. Хаар баттаан, намтаан хаалан, керде5е. Кэлинни туьахпар, куобах иннэ сытарын ыраахтан
керебун. Уэруубуттэн, сулбу хааман тиийэбин-син кураанах буолбатым! Хаар туьуэн иннинэ иннибит,
токуччу тонмутун, хаар саба буруйбут. туьахтары суэрэн ылан, уруьаахпар адаарыччы сугэн
кэбиьэбин. Итиэннэ, санаам кеммуччэ, тэтимнээхтик, ыллык суолум омоонун устун, дьоппуон омук дьахтарыныы,
тургэн-тургэнник, кыара5астык хардыылаан, дьиэм диэки туьунэн кэбиьэбин.Онон-манан хабдьылар
суурэкэлээбит суоллара кестер, хаары дьеле хаьан, хонон турбут хайа5астара анаарыйар. Хантан да
кэлбиттэрэ биллибэккэ, икки чычып-чаап чыычаах, чылыгыраьа, бэйэбин кытта уэрсэ, кэккэлии кетеллер.
Куоба5ым син ыйааьыннаах. Эмис буолла5а, сарсын, ирбитин к
- Для учеников 1-11 классов и дошкольников
- Бесплатные сертификаты учителям и участникам
5 кылааска саха литературата, тыла, торут культурата силлиспит уруога
(уруок-чинчийии)
Учуутал: Шишигина Галина Николаевна,Амма улууьун Сата5ай орто оскуолатын саха тылын, литературатын учуутала, педстаж 35 сыл.
Хоьоон тылын-оьун чинчийии;
Ойуулуур-дьуьуннуур ньымалары о5олор текстэн булар сатабылларын сайыннарыы;
Хоьоон сурун санаатын нонуо саха торут ойдобуллэрин инэрии, утуо быьыыны батыьарга иитии.
Уруок тэрилэ: о5олор уруьуйдара, проекторынан тирэх ойдобуллэри кордоруу.
У. Одун хаантан олохсуйбут этэр тылбыт эгэлгэтэ, саныыр санаабыт сарбынньа5а, толкуйдуур толкуйбут бачча буолбатын (аллараа таьым), бачча буолбатын (орто таьым), бачча буоллун (урдук таьым)!
Мин эьиэхэ алгыс онордум – онон бу уруокка туох баар бол5омтобутун, толкуйдуур дьо5урбутун барытын тумэбит. То5о диэтэххитинэ, бу манна мустан олорор учууталлар эьиги тоьо сайдыбыккытын, тоьо билиилээххитин-сатабыллааххытын короору кэллилэр. Алгыс диэн туох эбитий?
Билигин ойдоон истин эрэ:
То5о хаар туьунан аахпытым буолуой?
Бугун эмиэ хаар туьунан, кыьын туьунан – биьиги Сахабыт сирин саамай уратытын туьунан хоьоону аа5ыахпыт уонна кэпсэтиэхпит. Урут барбыппытын хатылыахпыт. Бугун туннугунэн кордоххо кун ча5ылыччы тыгар, саас кэлэн иьэр сибикитэ биллэр. Сотору хаар ууллан суох буоларыттан, куох сайын барахсан кэлэриттэн тоьо да уордэрбит, син биир таптыыр кэммитин кыьыны, ахтыл5аннаах хаарбытын поэттар хоьоонно хайдах уобарастаан суруйалларын чинчийэргэ холонуохпут.
Проекторынан тирэх тыллар:
Харана былыт хаххалыы халыйда.
Костор эрэ кулугурдэ,
Мас эрэ барыгырда.
Кобуор курдук кобуорунньук хаар куудэпчилээтэ.
Хара буору хаарынан сапта.
Кулук сир кулумурдээн коьуннэ,
Аппа, алаас алаарыйа сандаарда.
Ып-ыраас,сып-сырдык хаар кун уотугар кулумурдээн коьуннэ.
Манаас ынах маныраан анаарытта.
О5о аймах ойуоххалыы оонньоон…
Кырдьа5ас отто кыьал5атын кэпсээтэ.
О5олор уруьуйдарын кордороллор, быьааран кэпсииллэр.
Хаары ойуулуургутугар ханнык быьаарыы тыллар, эпитеттэр комолостулэр?
Хаар – кобуор курдук кобуорунньук
Хаартан уорбуттэр – о5олор (то5о?)
Соьуйбут – манаас ынах (то5о?)
Хомойбуттар – кырдьа5астар (то5о?)
Бу барыта биьиги уруьуйдарбытыгар костор дуо? Художник улэтигэр булгуччу, син биир хоьоонно курдук, дьон сыьыана костуохтээх – эбэтэр ойууланар дьон, эбэтэр автор. Биьиэхэ ол балачча кыаллыбыт диибит.
И.Гоголев этиитэ. Айыл5а дьикти ис дууьалаах, мындыр ис номохтоох.
Аа5абыт – строфаларынан уллэстэн.
Кыьынны куммут хайда5ый? Тымныы.
Поэт то5о кыьынны куну таптыырый? Чаран комус курдук кулумурдуур – тупсар.
Кыьын то5о дьон сынньалана суо5уй? Тымныыга тонумаары улэлиир.
Улэьит киьи то5о дьоллоо5уй? Улэлиир-хамсыыр киьи чэбдик, доруобай буолар.
Кимнээх тоноллоруй? Сыылба, сыппах, най дьон.
Манан он сахаларга туох суолталаа5ый? Кэрэ.
Дьон дууьата манан хаар курдук диэн то5о этэрий? Учугэй, ыраас.
Хоьоон сурун санаата бутэьик строкаларга этиллэр диэн билэбит.
Тымныыны куустээх, улэьит, учугэй санаалаах дьон тулуйаллар. Куьа5ан дьон, бэлэмнэ бэрт, сурэ5э суох киьи Саха сиригэр тулуйбат, куотар. Саха дьоно хаар курдук ыраас дууьалаахтар диэн поэт этэр. Биьиги эмиэ сахаларбыт. Хаар курдук ыраас дьоммут.
Бэйэ5ит тускутунан хоьоону собулээтигит дуо?
Бу эьиги тускутунан учугэйкээн хоьоону Сэмэн Данилов ханнык ньымалары туттан суруйбутун билиэххитин ба5ара5ыт дуо?
Сорудах 3. Стр.155.
То5о хатылааьыны туттарый?
Сурун ойдобуллэр – тоьо5олоон этэр.
Ымыы курдук кытардар.
Манан хаар курдук дууьа.
Куннуу ылаара уорэр.
Тунал хаардыы мунчаарар.
Ытарчалыы ыга ылар.
То5о? Аа5ааччыга хара5ар костор курдук буоллун диэн.
То5о? Тыллар ойдобуллэрин чуолкайдаан биэрэр.
Маарыннаьар тыл, синоним:
Дьон – улэьит (дьон)
ТО5О? Олус элбэхтик хатылаатахха текст, хоьоон сымсыыр, куьа5ан буолар.
Кыьынны кун – сынньалы, уоскуланы билиммэт, куустээ5и собулуур, кулуктээ5и сирэр.
Дууьа уорэр, мунчаарар.
То5о? Уобарастаан , хоьоон тылын этигэн онорор.
Дьуьуннуур туохтуурдар – хайааьынынан ону-дьуьуну кордорор:
Хаар тунаарар. (тунах, урун дьуьунннэн костор, белеет снег)
Дьыбар кытардар.(кыьыл оннуур, краснеет от мороза)
Комус дуйдуур (комус курдук дьуьуннуур, иней золотится)
То5о? Аата этэрин курдук туохтуурдар ону-дьуьуну кордороллор, ону поэт туьанан хоьоонун тылын байытар,харахха костор курдук этигэн тыллар.
Хоьоонно 6 уус-уран ньыманы буллубут. Арай поэт бу ньымалары туттубатах буоллун? Хоьооммут хайдах буолуо этэй? Хаар манан дьуьуннээх, дьыбар иэдэскин кыьыл онорор. Тымныы куну таптыыбын, кыьын улэьит киьи тонмот, сыылба, сурэ5э суох киьи тонор. Дьон дууьата ыраас.куустээх киьи тымныыны тулуйар, куьа5ан киьи тулуйбат. Бу хоьоон дуо? Суох. Поэт хайаан да уус-уран ньымалары туттан хоьоону айар эбит.
Дьу. Бу учугэйкээн хоьоону нойосуустуубут. Сурунун.
Сыаналарбыт дьу. толорбуттарга – уруьуйга.
Миигин бол5ойун. Бугун биьиги ханнык поэт хоьоонун аахтыбыт?
Хоьоону то5о собулээтигит?
Туох сананы биллибит?
Айыы айма5ын о5олоро,
Кун улууьун о5олоро!
Санаабыккыт сатанан истин-
Туппуккут тупсан истин –
Сатабылгыт сайдан истин!
Диэн алгыс тылларынан уруокпутун тумуктуубут.
1.Алгыс. О5олор бол5омтолорун тумуу.
Турукка киирэллэр. Алгыс суолтатын быьаараллар.
Алын кылааска барбыт, дьонтон истибит, кинигэттэн аахпыт билиилэригэр тирэ5ирэн,учуутал алгыьын ис хоьоонуттан таьааран, алгыс суолтатын быьаараллар.
2.Уруок тематын, сыалын этэр.
Уруок тематын таьаараллар.
Таайтаран этиини сатаан ойдууллэр, ону сопко этэллэр(озвучивают).
О5олор уруьуйдарын быьааран кэпсииллэр.
Айымньы ис хоьоонун тоьо ойдообуттэрин тирэх тылларынан бэрэбиэркэлэнэллэр.
Сатаан сааьылаан кэпсииллэр.
4.О5олор уруьуйдарын сыаналааьын.
Бэйэлэрин улэлэрин сыаналааьынна кытталлар.
Эпиграф суолтатын сатаан быьаараллар.
6.Аа5ыыны тэрийэр, кэрчик ис хоьоонун ыйытыы биэрэн о5олору кытта комолоон таьаараллар.
Строфанан уллэстэн аа5аллар, аахпыт кэрчиктэрин сурун ис хоьоонун этэллэр.
Кыьын ( Орто белех о5олоругар аналлаах дьайымал ).
Сыала: О5о толкуйдуур дьо5урун сайыннарыы – кэцэтии. Кыьыццы дьыл кэмин туьунан хатылааьын, о5о билиитин салгыы чицэтии, ойуур – тыа олохтоохторун , кыыллар тустарынан о5олору кытры сэьэргэьии. Туллыыр эйгэни харыстыырга, эйэлээх буоларга о5олору ыцырыы – угуйуу. На5ыл кэрэ музыканы истии, музыка5а сеп тубэьиннэрэн хамсана уерэнэллэрин ситиьии.
Туттуллар тэриллэр: Кыьыццы айыл5а кестуулэринэн хартыыналар, тыа кыыллара сымна5ас оонньуурдар, араас ецнеех хордуон кумаа5ылар, клей, кыптыый.
| Вложение | Размер |
|---|---|
| tulalyyr_eyge5_kyyn.docx | 17.02 КБ |
Предварительный просмотр:
Кыьын ( Орто белех о5олоругар аналлаах дьайымал ).
Сыала: О5о толкуйдуур дьо5урун сайыннарыы – кэцэтии. Кыьыццы дьыл кэмин туьунан хатылааьын, о5о билиитин салгыы чицэтии, ойуур – тыа олохтоохторун , кыыллар тустарынан о5олору кытры сэьэргэьии. Туллыыр эйгэни харыстыырга, эйэлээх буоларга о5олору ыцырыы – угуйуу. На5ыл кэрэ музыканы истии, музыка5а сеп тубэьиннэрэн хамсана уерэнэллэрин ситиьии.
Туттуллар тэриллэр: Кыьыццы айыл5а кестуулэринэн хартыыналар, тыа кыыллара сымна5ас оонньуурдар, араас ецнеех хордуон кумаа5ылар, клей, кыптыый.
Кыьын то5о буоларый?
Куруук тымныы турарый?
Сайын хана куотарый?
Саьан сутэн хааларый ?
Дьэ дьикти, дьикти- дьикти дии
Куммут уота сылыппат,
Арай Чысхаан ыйылыыр,
Муннун тыаьа сыыгыныыр,
— О5олор ханнык дьыл кэмин туьунан аа5ан иьитиннэрдим?
О5олор эппиэттэрэ….. маладьыастар.
-Ким миэхэ этиэ5эй, сылга хас дьыл кэмэ баарый?
О5олор эппиэттэрэ….. маладьыастар.
— Бугун биьиги кыьыццы дьыл туьунан кэпсэтиэхпит.(сэьэргэьиигэ кыьын туьунан слайданы керуу, ырыты).
Иитээччи: О5олор бу хартыыналарга тугу кере5утуй? Ким ойуулуон ба5арарый? (о5олор кэпсээннэрэ ырытыылара).
Иитээччи: Аан ийэ дойдубут кыьыццы тацаьын кэтэн, уп – уруц хаарынан буруммут керуеххэ эчи кэрэтин ырааьын сырдыгын. Кыьын таьырдьа та5ыстахха тымныы туманнаах, ыраас чэбдик салгыннаах.
(Эрчиллии тыынар органы сайыннарыы)
Иитээччи: Муннубутун , тыцабытын агдабытын эрчийэ таарыйа, харахпытын симэн туран санаабыгар кыьыццы ойуурга куулэйдии сылдьан ыраас салгын толору ,туеспутугэр э5ирийиэхэриц эрэ. (о5олор 5 ахсаацца муннуларынан салгыны э5ирийэн, 5 ахсаацца айахтарынан таьаараллар, 3 тегул оцоруу).
— О5олоор ессее билэ5ит дуо? Ойуурга кимнээх олороллоруй?
О5олор эппиэттэрэ…… маладьыастар (о5олор кэпсээннэрин истии ырытыы).
- Ойуур кыылларын утуктуу, (музыка тыаьыыр кэмигэр о5олор хартыынаннан керен , тыа кыылларын утуктэллэр).
Иитээччи: Онтон билигин о5олоор, таабырынна таайсыаххайыц эрэ.
— о5олор эппиэттэрэ ….. маладьыастар.
Иитээччи: О5олоор истиц эрэ …..
— ким эрэ тоцсуйар дии..
Хаар киьи: Утуе кунунэн о5олоор! Миигин билэ5ит дуо? Мин кимминий?
Хаар киьи : О5олоор мин эьиэхэ куулэйдии , оонньуу кэллим, оонньуохутун ба5ара5ыт дуо ?
Хаар киьи : Очоо5уна мин хорйдарбар эппиэттээц оччо5уна оонньуопут.
— Хаар хаьан туьэрий?
_Хаар хантан туьэрий?
— Хаар хайдах ецнее5уй?
-Хаар туохтан уулларый?
— Ханнык дьыл кэмигэр?
Оо, о5олорум маладьыастар мин туспунан элбэ5и да билэр эбиккит, чэ анны оонньыаххайыц.
Хаар Киьи : Уу о5олордуун оонньооммун наьаа да тириттим, сылайдым быьыылаах.
О5олоор эьиги уьуйааццыт наьаа итии эбит, мин ууллаары гынным быьыылаах, барыыьыкпын, керсуеххэ диэри.
(Хаар киьи тахсан бара).
Иитээччи: О5олоор хаар киьибит ыксаан а5ай барда, киниэхэ итии сиргэ сылдьара бобулаах ууллан хаалыа дии.
Иитээччи : О5олор хаар теье тургэнник уулларынкеруеххутун ба5ара5ыт дуо?
(Эксперимент, хаары ытыска ууран уулларыы).
(эксперимент кэнниттэн о5олор ырытыыларын истии).
Иитээччи : о5олор маладьыастар , бугуццу дьарыкка эьиги кыьын туьунан билиигитин чицэттибит, бары кехтеех кыттыыны ылан миигин уертугут.
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Особенности речевого развития детей с ОНР оказывают влияния на формирование личности ребенка, на формирование всех психических процессов. У детей с ОНР отмечаются отклонения в эмоционально-волевой сфе.
Аьа5ас дьарыктаныы 2 кыра белех о5олоругар
Аhа5ас дьарыктаныы 2 кыра белех о5олоругар. Темата: Фольклор кыра жанрдара.Сыала: О5олорго остуоруйа комотунэн фольклор кыра жанрдарын уорэтии. Норуот кэпсээнинэн о5олорго учугэй санааны ти.
Цель – закрепить знания детей о сезонных изменениях в природе, о признаках осениЗадачи: -формировать навыки самостоятельного исполнения выученных стихов, песен и танцев;-создавать празднич.
Улахан белех о5олоругар тыл сайдыытын аhа5ас дьарыгын конспегаТема: «Транспорт».
Учуутал: Шишигина Галина Николаевна,Амма улууьун Сата5ай орто оскуолатын саха тылын, литературатын учуутала, педстаж 35 сыл.
- Хоьоон тылын-оьун чинчийии;
- Ойуулуур-дьуьуннуур ньымалары о5олор текстэн булар сатабылларын сайыннарыы;
- Хоьоон сурун санаатын нонуо саха торут ойдобуллэрин инэрии, утуо быьыыны батыьарга иитии.
Уруок тэрилэ: о5олор уруьуйдара, проекторынан тирэх ойдобуллэри кордоруу.
У. Одун хаантан олохсуйбут этэр тылбыт эгэлгэтэ, саныыр санаабыт сарбынньа5а, толкуйдуур толкуйбут бачча буолбатын (аллараа таьым), бачча буолбатын (орто таьым), бачча буоллун (урдук таьым)!
Мин эьиэхэ алгыс онордум – онон бу уруокка туох баар бол5омтобутун, толкуйдуур дьо5урбутун барытын тумэбит. То5о диэтэххитинэ, бу манна мустан олорор учууталлар эьиги тоьо сайдыбыккытын, тоьо билиилээххитин-сатабыллааххытын короору кэллилэр. Алгыс диэн туох эбитий?
Билигин ойдоон истин эрэ:
То5о хаар туьунан аахпытым буолуой?
Бугун эмиэ хаар туьунан, кыьын туьунан – биьиги Сахабыт сирин саамай уратытын туьунан хоьоону аа5ыахпыт уонна кэпсэтиэхпит. Урут барбыппытын хатылыахпыт. Бугун туннугунэн кордоххо кун ча5ылыччы тыгар, саас кэлэн иьэр сибикитэ биллэр. Сотору хаар ууллан суох буоларыттан, куох сайын барахсан кэлэриттэн тоьо да уордэрбит, син биир таптыыр кэммитин кыьыны, ахтыл5аннаах хаарбытын поэттар хоьоонно хайдах уобарастаан суруйалларын чинчийэргэ холонуохпут.
Проекторынан тирэх тыллар:
Костор эрэ кулугурдэ,
Мас эрэ барыгырда.
Кобуор курдук кобуорунньук хаар куудэпчилээтэ.
Хара буору хаарынан сапта.
Аппа, алаас алаарыйа сандаарда.
Ып-ыраас,сып-сырдык хаар кун уотугар кулумурдээн коьуннэ.
Манаас ынах маныраан анаарытта.
О5о аймах ойуоххалыы оонньоон…
Кырдьа5ас отто кыьал5атын кэпсээтэ.
О5олор уруьуйдарын кордороллор, быьааран кэпсииллэр.
Хаары ойуулуургутугар ханнык быьаарыы тыллар, эпитеттэр комолостулэр?
Хаар – кобуор курдук кобуорунньук
Хаартан уорбуттэр – о5олор (то5о?)
Соьуйбут – манаас ынах (то5о?)
Хомойбуттар – кырдьа5астар (то5о?)
Бу барыта биьиги уруьуйдарбытыгар костор дуо? Художник улэтигэр булгуччу, син биир хоьоонно курдук, дьон сыьыана костуохтээх – эбэтэр ойууланар дьон, эбэтэр автор. Биьиэхэ ол балачча кыаллыбыт диибит.
И.Гоголев этиитэ. Айыл5а дьикти ис дууьалаах, мындыр ис номохтоох.
Аа5абыт – строфаларынан уллэстэн.
- Кыьынны куммут хайда5ый? Тымныы.
- Поэт то5о кыьынны куну таптыырый? Чаран комус курдук кулумурдуур – тупсар.
- Кыьын то5о дьон сынньалана суо5уй? Тымныыга тонумаары улэлиир.
- Улэьит киьи то5о дьоллоо5уй? Улэлиир-хамсыыр киьи чэбдик, доруобай буолар.
Кимнээх тоноллоруй? Сыылба, сыппах, най дьон.
- Манан он сахаларга туох суолталаа5ый? Кэрэ.
- Дьон дууьата манан хаар курдук диэн то5о этэрий? Учугэй, ыраас.
- Хоьоон сурун санаата бутэьик строкаларга этиллэр диэн билэбит.
Тымныыны куустээх, улэьит, учугэй санаалаах дьон тулуйаллар. Куьа5ан дьон, бэлэмнэ бэрт, сурэ5э суох киьи Саха сиригэр тулуйбат, куотар. Саха дьоно хаар курдук ыраас дууьалаахтар диэн поэт этэр. Биьиги эмиэ сахаларбыт. Хаар курдук ыраас дьоммут.
Читайте также:
- Сочинение каким я представляю красивого человека сочинение рассуждение
- Красота русской природы сочинение
- Сочинение роль шабашкина в судьбе дубровских
- Meine traumwohnung сочинение с переводом
- Некрасов народный поэт сочинение
Кыьын ( Орто белех о5олоругар аналлаах дьайымал ).
Сыала: О5о толкуйдуур дьо5урун сайыннарыы – кэцэтии. Кыьыццы дьыл кэмин туьунан хатылааьын, о5о билиитин салгыы чицэтии, ойуур – тыа олохтоохторун , кыыллар тустарынан о5олору кытры сэьэргэьии. Туллыыр эйгэни харыстыырга, эйэлээх буоларга о5олору ыцырыы – угуйуу. На5ыл кэрэ музыканы истии, музыка5а сеп тубэьиннэрэн хамсана уерэнэллэрин ситиьии.
Туттуллар тэриллэр: Кыьыццы айыл5а кестуулэринэн хартыыналар, тыа кыыллара сымна5ас оонньуурдар, араас ецнеех хордуон кумаа5ылар, клей, кыптыый.
Дьайымал хаамыыта.
О5олор оонньуу сылдьар кэмнэригэр иитээччи о5олор интириэстэрин тардар гына «Кыьын» туьунан хоьоон аа5ар:
Ыччуу – ычча…
Кыьын то5о буоларый?
Куруук тымныы турарый?
Сайын хана куотарый?
Саьан сутэн хааларый ?
Дьэ дьикти, дьикти- дьикти дии
Куммут уота сылыппат,
Куерэгэйбит ылаабат ,
Арай Чысхаан ыйылыыр,
Муннун тыаьа сыыгыныыр,
— О5олор ханнык дьыл кэмин туьунан аа5ан иьитиннэрдим?
О5олор эппиэттэрэ….. маладьыастар.
-Ким миэхэ этиэ5эй, сылга хас дьыл кэмэ баарый?
О5олор эппиэттэрэ….. маладьыастар.
— Бугун биьиги кыьыццы дьыл туьунан кэпсэтиэхпит.(сэьэргэьиигэ кыьын туьунан слайданы керуу, ырыты).
Иитээччи: О5олор бу хартыыналарга тугу кере5утуй? Ким ойуулуон ба5арарый? (о5олор кэпсээннэрэ ырытыылара).
Иитээччи: Аан ийэ дойдубут кыьыццы тацаьын кэтэн, уп – уруц хаарынан буруммут керуеххэ эчи кэрэтин ырааьын сырдыгын. Кыьын таьырдьа та5ыстахха тымныы туманнаах, ыраас чэбдик салгыннаах.
(Эрчиллии тыынар органы сайыннарыы)
Иитээччи: Муннубутун , тыцабытын агдабытын эрчийэ таарыйа, харахпытын симэн туран санаабыгар кыьыццы ойуурга куулэйдии сылдьан ыраас салгын толору ,туеспутугэр э5ирийиэхэриц эрэ. (о5олор 5 ахсаацца муннуларынан салгыны э5ирийэн, 5 ахсаацца айахтарынан таьаараллар, 3 тегул оцоруу).
— О5олор маладьыастар…..
— О5олоор ессее билэ5ит дуо? Ойуурга кимнээх олороллоруй?
О5олор эппиэттэрэ…… маладьыастар (о5олор кэпсээннэрин истии ырытыы).
Хамсаныылаах оонньуулар:
- Ойуур кыылларын утуктуу, (музыка тыаьыыр кэмигэр о5олор хартыынаннан керен , тыа кыылларын утуктэллэр).
Иитээччи: Онтон билигин о5олоор, таабырынна таайсыаххайыц эрэ.
- Сайын бороц кыын ма5ан баар уьу?
— о5олор эппиэттэрэ ….. маладьыастар.
Иитээччи: О5олоор истиц эрэ …..
— ким эрэ тоцсуйар дии..
Хаар киьи: Утуе кунунэн о5олоор! Миигин билэ5ит дуо? Мин кимминий?
О5олор эппиэттэрэ……
Хаар киьи: О5олоор мин эьиэхэ куулэйдии , оонньуу кэллим, оонньуохутун ба5ара5ыт дуо ?
О5олор эппиэттэрэ…..
Хаар киьи : Очоо5уна мин хорйдарбар эппиэттээц оччо5уна оонньуопут.
— Хаар хаьан туьэрий?
О5олор эппиэттэрэ…..
_Хаар хантан туьэрий?
О5олор эппиэттэрэ….
— Хаар хайдах ецнее5уй?
О5олор эппиэттэрэ….
-Хаар туохтан уулларый?
О5олор эппиэттэрэ….
— Ханнык дьыл кэмигэр?
О5олор эппиэттэрэ ….
Оо, о5олорум маладьыастар мин туспунан элбэ5и да билэр эбиккит, чэ анны оонньыаххайыц.
Оонньуу «Хаар кыырпахтарын хомуй» (музыка тыаьынан о5олор хаары хомуйаннар меьееччуккэ угаллар).
Хаар Киьи : Уу о5олордуун оонньооммун наьаа да тириттим, сылайдым быьыылаах.
О5олоор эьиги уьуйааццыт наьаа итии эбит, мин ууллаары гынным быьыылаах, барыыьыкпын, керсуеххэ диэри.
(Хаар киьи тахсан бара).
Иитээччи: О5олоор хаар киьибит ыксаан а5ай барда, киниэхэ итии сиргэ сылдьара бобулаах ууллан хаалыа дии.
Иитээччи : О5олор хаар теье тургэнник уулларынкеруеххутун ба5ара5ыт дуо?
(Эксперимент, хаары ытыска ууран уулларыы).
(эксперимент кэнниттэн о5олор ырытыыларын истии).
Иитээччи: о5олор маладьыастар , бугуццу дьарыкка эьиги кыьын туьунан билиигитин чицэттибит, бары кехтеех кыттыыны ылан миигин уертугут.
«Баай Байанай» улахан бөлөх оҕолоругар аналлаах оонньуу – курэх сценаарыйа.
Скачать публикацию
Язык издания: русский
Периодичность: ежедневно
Вид издания: сборник
Версия издания: электронное сетевое
Публикация: «Баай Байанай» улахан бөлөх оҕолоругар аналлаах оонньуу – курэх сценаарыйа.
Автор: Сысолятина Вероника Андреевна
«Баай Байанай» улахан бөлөх оҕолоругар аналлаах оонньуу – курэх сценаарыйа.Иитээччи: Сысолятина В. А.Сыала: Байанай нэдиэлэтигэр анаан ыытыллыбыт улэни тумуктээьин. Саха киьитин торут дьарыга булт туьунан, о5олор билиилэрин чинэтии, обугэлэр угэстэрин, булт сиэрин-туомун салгыы бииьиннэрии. Айыл5а5а тапталы, харыстабыллаах сыьыаны иитии. Туттар тэриллэр: экран, проектор, ноутбук, «ойбон» — обруч, «кустар» — кегли, «хайыьар» — пластиковай бытыылкалар, остуол оонньуута «Балыксыт».– Утуо кунунэн о5олоор! Бугун биьиги Баай Байанайга аналлаах нэдиэлэбитин тумуктуур оонньуу – курэххэ муьуннубут. Оонньуохпут, курэхтэьиэхпит иннинэ бу нэдиэлэ устата тугу билбиппитин – корбуппутун хатылыахпыт.
– Алтынньы, Сэтинньи ыйдар ыйдар – Байанай ыйдара диэн ааттаналлар. Бу ыйга булчуттар ыраах бултуу-алтыы баралар. Кунду туулээ5и эккирэтэллэр, эьэкээннэригэр уомэлэр, айах туталлар. Отуу-маьы алдьатыам суо5а, наадыйарбын эрэ ылыам диэн анда5ар этэллэр.– Байанай алгыьын иьитиннэриэхпин ба5арабан.Байанай алгыьаБаай хара тыам иччитэБараанкы суурук аттаах,Куех тиин уор5ата угунньалаах,Киис кыыл кэтэ5ин килбиэнэ кэтинчэлээх,Саарба кыыл самыытын таалыра са5ынньахтаах,Уоттаах саьыл кутуруктуун уор5ата туьуулуктээх,Муостаах буур кэрэмэс тыьа бэргэьэлээх,Байдам тутуу, барылы кэскил,Баай Байанай Тойон эьэм!Бэттэх бэттэх буол,Истэ-билэ сэргэ5элээ!Куех тыа куенун анныгарКулуктэнэн тураннын,Куллэрэстээн кулум аллайа тоьуй эрэ,Тойон эьэм!Уел-дьуелгэ уьуурэннинУтуе туулээххин-кылааннааххынУурэн-туруйэн а5ал эрэ,Тойон эьэм!– Былыр-былыргыттан сахалар айыл5аны кытта алтыьан уескээбит буоламмыт, айыл5алыын ыкса сибээстээхпит. Саха булчута бултаан дьиэ кэргэнин иитэр-аьатар, таныннарар. Ол иьин саха киьитэ тулалыыр эйгэтин тыынын, ис дууьатын, отун-маьын, уунээйитин кытта мэлдьи утуе санаанан салайтаран кэпсэтэ-ипсэтэ, кердеье-ааттаьа, унэ-суктэ сылдьар урдук итэ5эллээх, киьини айыл5а аьатан, биэбэйдээн, иитэн олорор диэн саныыр. Онон саха киьитэ айыл5аны «Ийэ сир, сир ийэ» диэн минньигэстик ааттыыр, бэйэтин «айыл5а о5отобун» диэн ейдуур …«Сэтинньи ый – Баай Байанай ыйа»презентация кордоробун.– О5олор, биьиги бугун Утуокэн угэстээх, Сээркээн сэьэннээх, оттук харалаах Баай Байанайга аналлаах курэххэ кыттыахпыт.– Кыттыаххытын ба5ара5ыт дуо? О5олор: Ба5арабыт.– Курэхпитин са5алыахпыт иннинэ «Маннайгы хаар» — диэн ырыатыбытын ыллыаххайын эрэ!
О5олор бары ыллыылар– Маладьыастар. Олус да учугэйдик ыллаатыгытыт. Чэ, о5олор, курэхпитин са5алыахха.Бастакы курэхпитинэн таабырын таайсыыта буолуо. Билигин биьиги, ойуур оло5ун, бултка туттуллар тэриллэр ааттарын тоьо билэрбитин билиэхпит.– Таабырын таайбыт о5о5о фишка туттаран иьиэ5им. Саамай элбэх фишканы ылбыт о5о бу курэххэ кыайыылаах буолуо5а. Бол5ойон истэбит, хаьытаабаппыт, илиибитин уунан эппиэттиибит.
– Тыый, таабырыннары барытын сопко таайдыгыт дии. Маладьыастар. Саамай элбэх фишканы ким ылла?О5олор эппиэттэрэ:– Чэ, о5олор, салгыы иккис курэхпитин са5алыыбыт.
– «Кемус хатырыктаах» — диэн курэхпит быраабылата боростуой. «Ойбонно» (обруч) иьиттэн эьиги иккилии буолан куогуннэн балык хаптарыахтааххыт. Илиигитинэн тыппаккыт. Ити куогу магниттаах уонна балык айа5ар эмиэ магнит баар. Куогуннэн балык айа5ын таарыйдаххытына сыстан хаалыахтара, ону эьиги бу биэдэрэ5э ууран иьиэхтээххит. Куогуннэн балыгы бириэмэ5э хаптара5ыт. 2 мунуутэ иьигэр ким саамай элбэх балыгы хаптарбыт, эмиэ фишка ылар. Ойдонно? Чэ, са5алаатыбыт!О5олор иккилии буолан туран «ойбонтон» куогулууллэр. – Соп, маладьыастар! Ким саамай элбэх балыгы хаптарда?О5олор эппиэттэрэ:– О5олоор, «Булчут» кыра5ы харахтаах, эрчимнээх илиилээх буолар онон билигин ким саамай сытыы харахтаа5ын, сымса илиилээ5ин билиэхпит. Уьус курэхпитин аата «Булчут» диэн.
– «Булчут» — диэн курэхпит быраабылата маннык, ойдоон истэбит. Кустары (кеглилары) туруортуубут. Эьиги мээчигинэн быра5ан кустары (кеглилары) суулларыахтааххыт. Манна эмиэ ким саамай элбэх кус (кегли) суулларбыт о5о фишка ылар. Ойдоотугут?О5олор эппиэттэр:– Чэ, са5алаатыбыт. Бастаан эмиэ икки о5о тахсар.– Маладьыастар, ким саамай элбэх кус (кегли) суулларда?О5олор эппиэттэрэ:– Чэ, эрэ о5олор салгыы истэбит. Ханнык ба5арар булчут бэйэлэрэ миинэр кололоох уонна кыьынны тонуу хаарга атахтарыгар кэтиллэр хайыьардаах буолаллар. Ол хайыьардарынан тургэнник суурэр, сырылыыр буолуохтаахтар. Онон билигин ким сымса, тургэн атахтаа5ын билиэхпит. Салгыы тордус курэхпит «Хайыьарынан хаамтарыы» диэн буолар.
– «Хайыьарынан хаамтарыы» — курэхпит быраабылата маннык, эмиэ бол5ойон истэбит. 2 хамаанда5а арахсабыт, бастаан иннигэр турар 2 о5о барар. Аттыгытыгар «хайыьардар» (пластиковай бытыылка) сыталлар. Хамаанда биэрдэхпинэ, хайыьары кэтэ охсо5ут, ол турар бэлиэни суурэн тиийэн эргийэн кэлэ5ит. Хайыьаргытын уста охсон табаарыскытыгар биэрэ5ит. Бутэьик о5олор суурэн кэлиэхтэригэр дылы. Бастаабыт хаманда5а эмиэ фишка биэрэбит. Ойдоотугут дуо, о5олоор? О5олор эппиэттэр:– Оччо5о бэлэмнэнин, курэхпит са5аланар.О5олор икки хамаанда5а арахсан курэхтэьэллэр. – Маладьыастар! Кимнээх хамаандалара кыайда?О5олор эппиэттэрэ:– О5олор былигин хамсаныылаах оонньуу оонньуубут дуо?О5олор эппиэттэрэ:– Оонньуубут аата «Куобахтар уонна боро».
– Оонньуубут быраабылата боростуой. Биир о5о боро буолар, атыттар бары куобахтар буола5ыт. Ойуурга куобахтар оонньуу сырыттахтарына боро хороонуттан тахсан кэлэн куобахтары эккирэтэр. Тутан ылбыт куоба5ын хороонугар илдьэ барар. Ойдоотугут. Чэ, оонньуубутун са5алыа5ын!4 – 5 оонньуубут.
– О5олоор, Биьиги аар тай5абытын, тулалыыр айыл5абытын мэлдьи харыстыа5ын! Оччо5о эрэ котор-суурэр уксуу туруо, Баай Байанайбыт араас булдунан кундулуу туруо!– Манан биьиги бугунну Баай Байанайга аналлаах оонньуу – курэхпит тумуктэнэр. Саамай элбэх фишканы ким ылла? Ус элбэх фишкалаах о5олорго Баай Байанай хартыскатын бэлэх уунабыт. Эьиил улаатан оссо элбэ5и билэн Баай Байанай курэ5эр кыттаарын.О5олорго Баай Байанай хаартыскатын тунэтэбин.
Название статьи:
«Кыьын кыстыыр чыычаахтар»
Дата публикации:
18.01.2021
Автор:
Пинигина Варвара Павловна
Описание:
Автор: Пинигина Варвара Павловна
«Птицы зимующие в Якутии».Конспект интегрированного занятия для младшей группы. Цель:расширять представления детей о зимующих птицах родного края.
задачи:учить узнавать птиц по внешнему виду,развивать речь,память,логическое мышление, развивать любовь к птицам.
Хатастаа5ы №70 «Кэрэчээнэ» о5о саада.
Интегрированнай дьарык конспега.
Тиэмэтэ: «Биьиги дойдубутугар кыстыыр
чыычаахтар».
Иитээччи: Пинигина В.П.
Тиэмэтэ: Биьиги дойдубутугар кыстыыр чыычаахтар.
Боло5о: 2 кыра
Дьуорэлэьэр дьарыктар: Тулалыыр эйгэ, ахсаан, музыка, уруьуй.
Сыала: Кыстыыр чыычаахтар туьунан ойдобулу чинэтии, тыл саппааьын байытыы, ситимнээх сананы сайыннарыы,бол5отолорун,булугас ойу сайыннарыы,ойуур кыылларын хатылааьын.
Туттар тэриллэр: Чыычаах саната (музыка),чыычаахтар уонна ойуур кыылларын ойуулара(слайд), мас,кумаа5ыттан кырыллыбыт чыычаахтар, онноох харандаастар, 5 чыычаахтар.
Дьарык барыыта:
Иитээччи: О5олоор, бугун биьиэхэ аьа5ас дьарыкпытыгар ыалдьыттар кэлбиттэр. Ыалдьыттарбытын кытта дорооболоьуоххайын эрэ.
О5олор: Дорооболорун!
Иитээччи: Бугун биьиги дьарыкпытыгар Саха сиригэр кыстыыр чыычаахтар тустарынан кэпсэтиэхпит.
Мин эьиэхэ чыычаах туьунан хоьоон аа5ыам,эьиги ойдоон истин, бол5ойун:
Кып-кыра чычып-чаап
Хап-хара харахтаах
Кып-кыра чычып-чаап
Чап-чараас кынаттаах.
Кып-кыра чычып-чаап
Сып-сытыы тумустаах
Кып-кыра чычып-чаап
Чыып-чаап ырыалаах.
(О5олорго туттан- хаптан кордорон аа5ыы)
Иитээччи: Чэ,эрэ о5олоор, ким этиэй чыычаахпыт хайдах эбитий?
О5олор: Хара харахтаах,чап-чараас кынаттаах, сып-сытыы тумустаах…
Иитээччи: Маладьыастар! Корун эрэ о5олоор, бу биьиэхэ туох уунэн турарый?
О5олор: Мас.
Иит: Ханнык маьый?
О5олор: Хатын
Иит: Корун эрэ, о5олоор, хатын маска туохтар олороллоруй?
О5олор: Чыычаахтар
Иит: Ханнык чыычаахтарый? Билэ5ит дуо?
О5олор: Барабыайдар
Иит: Маладьыастар! Чэ, эрэ о5олоор хатын маспытыгар хас чыычаах олорор эбитий? Ким аа5ан иьитиннэриэй?
О5о: о5о аа5ан иьитиннэрэр
Иит: Маладьыас! Оссо ким аа5ан иьитиннэриэй?
О5о:…… (ус о5о аа5ар)
Иит: Чэ, эрэ о5олоор сынньана таарыйа тогуруччу туран кыратык хамсаныахпыт.
Чыыбы-чаабы
Чычып-чаап
Тонсуйбута туораа5ы,
Сымса куоска
Уомэн кэллэ 1,2,3,4,5
Чыычаах котон
Куотан хаалла.
(Иитээччи хамсанарын утуктэллэр)
1 Слайды коруу( кыыллар уонна чыычаахтар буккуспуттар, о5олор соптоох эппиэти талаллар.
Иит: Маладьыастар!
2 О5олоор, биьиги чыычаахпытыгар туо5а ситэ уруьуйдамматагын ситэрэн уруьуйдуохпут(о5олору олордон, кумаа5ыттан кырыллыбыт быа5а тиьиллибит чыычаахтары тунэтии). О5олор чыычаахтарын котутэн илдьэ бараллар( музыка чыычаах санатынан)
Иит: Маладьыастар! Манан биьиги бугунну дьарыкпыт тумуктэнэр. Бугун дьарыкпытыгар тугу уорэттибит, тугу сананы биллибит?
О5олор: Эппиэттииллэр
Иит: Маладьыастар!
Иит: Корсуоххэ диэри!
Скачать работу
Кыьын тымныы эрээри дьоллоох дьонно ичигэс сахалыы киинэ
01:16:31
100.70 MB
38.2K
Ырыа Кыьын то5о буоларый Николай Бойлохов мелодията
01:14
1.62 MB
336
Кыьын тымныы эрээри дьоллоох дьонно ичигэс 6 января 2018
43:51
57.71 MB
41.4K
Степанова Виолетта 5 лет Песня Кыьын уратыта М Пермякова
01:42
2.24 MB
54
Медицинскай резинка
01:00
1.32 MB
2.6K
ВИА Илкэнэ песня Эмиэ кыьын
03:57
5.20 MB
119
Анна Игнатьева и Дуолан Трофимов Кыһын Зима Anna Ignatieva And Duolan Trofimov Song Of Winter
02:52
3.77 MB
10.6K
Тэттик киинэ
02:32
3.33 MB
6.3K
KIIN 2009 Ситим Болох Сулус LIVE KiiN Хит
03:58
5.22 MB
2.2M
Кыhыҥҥы дьиэ тутуута УЛУУ СТРОЙ
14:39
19.28 MB
23.6K
НАША ЗИМА БИҺИГИ КЫҺЫММЫТ ФИЛЬМ О ФИЛЬМЕ
29:31
38.85 MB
32.7K
Кыьын Саха Сириттэн са5аланар фестиваль зиманачинаетсясякутии
02:50
3.73 MB
99
Кырыа Кыьын мастырыскыайа
09:11
12.09 MB
26
Кыьын В Красева мел
01:05
1.43 MB
349
эрчим уонна Ким
01:21:49
107.68 MB
77.3K
Кыьын саха сириттэн сагаланар
28
628.91 KB
2
Чурапчыга кыьын ойбоццо сетуелууллэр
01:49
2.39 MB
288
Хаар үҥкүүтэ
03:01
3.97 MB
19.9K
Хоьоон Кыьын Дуняша Степанова 3 года
20
449.22 KB
31
Кыьын тымныы эрээри дьоллоох дьоҥҥо ичигэс
03:39
4.80 MB
81
Кыьын саха сириттэн сагаланар
02:53
3.79 MB
2
1 декабря 2020 г
03:35
4.72 MB
222
Кыьын мин эйигин таптыыбын
01:59
2.61 MB
165
Кыьын уратыта Мусьяна Сосина тыла Пермякова М В матыыба
01:48
2.37 MB
231
Кира хоьоон аа5ар 2019 с кыьын
01:24
1.84 MB
36
Кырыа кыьын
03:03
4.01 MB
25
Ырыа киэһэтэ онлайн биэриигэ Серафим
58:56
77.56 MB
10.4K
КЫЬЫН уонна ХААМЫЫ
01:31
2.00 MB
15
Фильм АГЕНТ МАМБО оригинальный якутский дубляж Криминальная комедия 2019
01:42:01
134.26 MB
370.2K
Африка5а кыьын суох
02:26
3.20 MB
370
KIIN Ый кыыhа Кунду киьим Live Concert 2008
02:59
3.93 MB
373.8K
То5о кыьын уьаабытай сайын кылгаабытай
01:57
2.57 MB
16
23 11 18 Тема КЫЬЫН САХА СИРИТТЭН СА5АЛАНАР
04:46
6.27 MB
39
Логопед дьарыга Кыьын
04:52
6.40 MB
41
2021 с Сиэн Тиитэп Дуолан Трофимов Кэрэтэн мин дойдум Сунтаарым
03:48
5.00 MB
8.8K
Подготовительная группа Кыьын уратыта рук Тарабукина Л Г
01:39
2.17 MB
135
Кыьын кэллэ
01:58
2.59 MB
4
Нарыйа Егорова Сайнаара Саввинова толорууларыгар Кыьын
03:30
4.61 MB
10
Кыьын Е Местникова Толорор Антоева Настя
53
1.16 MB
220
Квинтет девочек подготовительной группы Барабыайчаан Африка5а кыьын суох
01:57
2.57 MB
87
2021 с Дуолан Трофимов АЙАР КИЭҺЭТЭ
02:05:33
165.23 MB
2K
Кыьын уьаабытын сайын кылгаабытын туьунан остуоруйа
02:14
2.94 MB
57
Африка5а кыьын суох
01:54
2.50 MB
26
кыьын ахта кереерю
16
359.38 KB
6
Кырыа кыьын воспитатель Артемьева Л Е
02:01
2.65 MB
5
Ма5аьыынньыттар кыьын учугэйэ
01:00
1.32 MB
5
Уус уран киинэ Таптал олох сибэккитэ
44:28
58.52 MB
39.3K
Реев Эрсан Кыьын кэллэ Н Макаровой
03:16
4.30 MB
384
ВЫЖИВШАЯ Фильм основан на реальных событиях Якутский фильм
53:10
69.97 MB
77.5K
Кыьын тулалыыр эйгэ
02:03
2.70 MB
37
Хоьооннор
Кулунчук
Кыракый чукучук, биьиэхэ тороото,
Кустук диэн ааттаатыбыт, кыракый кулунчугу.
Кып кыра эрээри, кистии, кистии суурэр.
Ийэтин кэннигэр саьарын собулуур.
Сибиинньэ
Бааска диэн хрю хрю
Биьиэхэ олорор.
Куну быьа аьыы, аьыы
Кулуккэ утуйар.
Ынах
Манааччыйам барахсан,
Манырыыр да манырыыр.
Оголоругар уут кэьиилээх,
Олбуоругар киирэн кэлэр.
Куоска
Кэрэчээн Муськабыт,
Кутуйахтыыр туунун.
Боччумнаахтык туттан
Бэрээдэги олохтуур.
Ботуук
Сарсыарда кун аайы,
Саллаат курдук ким эрэ,
Хаьыытаан уьугуннарар,
Харахпытын аьабыт.
Сандал саас
Сандал саас чугаьаата,
Тымныы у5араата,
Кырыарыы кыччаата,
Куммут уьаата.
Туллуктар
Сааскы ылааны куннэ
Уп-урун туллуктар
Таьырдьаны былдьастылар
Туллуктана коттулэр.
Урумэччи
Урумэччи, урумэччи
Урумэччи арааьа,
Сибэккиттэн сибэккигэ
Ситтэрбэккэ котоллор.
Хаар
Манан хаар урдунэн
Салааскам сырылыыр,
Хаатынкам анныгар
Хаар тыаьа хаачыргыыр.
Погремушка
Оголор эйиигин таптыыллар,
Оголор эйиигин истэллэр.
Погремушка тыаьаа,
Погремушка ункуулэт.
Мас дьиэ
Мас дьиэни тутарбын,
Олуьун диэн сатыыбын.
Эьэчээннэ-улаханы,
Кутуйахха-кыраны.
Эьэм кэллэгинэ
Мин эьээбин таптыыбын,
Куутэбин, ахтабын.
Сасыьан ылыахпыт,
Саллааттыы оонньуохпут.
Тиин
Тииттэн тииккэ ыстанар,
Урдук маска уйалаах.
Кыраьыабай коп туулээх,
Элэккэй, мэник бэйэлээх.
Куобах
Куобах, куобах барахсан,
Куттас куобах бэйэлээх.
Кыра тыастан соьуйар,
Ону-маны одуулуур.
Эьэ
Кыьынын утуйабын,
Сайынын отон сиирбин собулуубун.
Тыа5а, ойуурга сылдьабын,
Тыатаа5ы диэн ааттаахпын.
Саьыл
Албын саьыл диэммин,
Остуоруйа аайы баарбын.
Миигин бары итэ5эйэллэр,
Хара тыа5а олоробун.
Боро
Сур боро буоламмын,
Улуйарбын собулуубун.
Манан хаары орукутэн,
Тургэнник суурэбин.
Тайах
Ураа ланкыр муостаах
Кыыллартан улаханнара
Туйахтара бачыынка
Кини талах аьылыктаах.
Киис
Кунду туулээх киис кыыл,
Тогуруччу коруолуур,
Кутуйа5ы тутан сиир,
Булчуту кэтиир.
Мин о5ом
Мин о5ом утуйдун,
Мин о5ом улааттын,
Мин о5ом сынньаннын,
Мин о5обун уьугуннарыман.
Детсадка
Детсадпыт биьиэнэ
Киэн, сырдык, ичигэс,
Манна баар барыта
Барыта учугэй.
Кабачок
О5урсууга майгынныыр
Бэйэтэ бодон буолааччы
Сибиэьэй салгыны собулуур
Улахыын улахан сэбирдэхтээх.
О5урсуу
О5уруот диэки кордоххо,
О5олор уулаах бараллар,
Теплица5а киирдэххэ,
Бодон о5урсуулар ыйаммыттар.
Ийэ
Ийэм сылаас илиитигэр,
Кырабыттан бигэнэн,
Оро котон тахсаммын,
Таптыа5ым, харыстыа5ым.
О5о о5о эрдэхтэн
О5о о5о эрдэхтэн
Оонньоон-тэйэн биэриэ5ин,
О5о о5о эрдэхтэн,
Кулэн-уорэн биэриэ5ин.
Мин а5ам
А5абын короммун,
Киниттэн уорэнэн
Массыына онорор
Механик буолуо5ум.
Ийэм иистэнньэн
Ийэбин кытары
Иистэнэ сылдьаммын,
Уорэниэм киниттэн
Иистэнэр идэ5э.
Мин ытым
Ыппын наьаа таптыыбын
Кини аата Шарик
Саадтан кэлэрбэр корсор
Уорэ-кото оонньуубут
Мин до5орум Шарик.
Балтыбар
Кырачаан балтыбын
Олус куускэ таптыыбын.
Арыт ытыыр, атаахтыыр
Соро5ор мичээрдиир.
Ахсааны билиэххэ
Тус бэйэ ойунэн
Ыарахан эппиэти
Кыраттан са5алаан
Эппиэти булуохха.
Барабыай
Арай барабыай чыычаах
Кыьыны бэркэ тулуйар.
-Дойдум миэнэ биир,- диир
Дайа котор, тырыбыныыр.
Мээччик
Мээччик миэнэ тэйиэлиир
Уоьээ оро котор.
Мэник мээчик тэйэр тэбэр
Кунустэри-тууннэри сылайбакка оонньуур.
Дьэдьэн
Миннигэстэн минньигэс
Дыргыл сыттаах дьэдьэммит.
Куннээх сири таптаан уунэр
Барыанньалаах буолар эбит.
Ньирэйим миэнэ
Кугасчай дьуьуннээх,
Ньирэйчээним — Кыыстарам,
Мааныкаайым о5ото
Мэник-мэникчээн.
Сайын
Самаан сайын салаллан кэллэ,
О5о-аймах сотуолуу суурдэ.
Сайыны уруйдаан салама ыйанна,
Кэрэ сайын, кэрэтин да5аны!
Долуьуон
Долуьуон отону
Барыанньалыырга бэртээхэй,
Сибэккитэ тэтэркэй
Умнаьа хатыылаах.
Тымныы кыьын
Тымныы кыьын кэлэн,
Сана дьыл уунуо5э,
Кэьиитин а5алыа5а,
Эрдэттэн бэлэмнэниэ5ин!
Балык
Балык ууга олорор,
Балык ууга устар,
Балык ууга аьыыр,
Балык ууну собулуур.
Шаарик
Араас онноох шаариктар
Уоьээ, уоьээ котоллор.
Кыра о5олору уордэллэр
Коруоххэ кэрэтиэн.
Аттар
Куустээх тургэн аттары
Наьаа-наьаа таптыыбын,
Кырасыабай аттары
Олус-олус со5обун.
Сана дьыл
Сана сылы корсоору
Харый тула мустабыт.
Тымныы Моруос о5онньор
Тиийэн кэллэ биьиэхэ.
Тонсо5ой
Тонсо5ой, тонсо5ой
Биьиги дьиэбит таьыгар
Тонсуйан торолутта.
Хатырык мастар, сиргэ ыьыллан
Тонсо5ой, тонсо5ой.
Былыттар
Былыттар, былыттар
Мин санаабар былыттар,
Эмиэ биьиги курдук дьоннор.
Араас араас да буоллаллар,
Кинилэр биир кэм усталлар.
Чалбах
Чалбах устун суурэбин,
Чалбах устун хаамабын,
Уулусса барыта чалбах,
Саас аайы чалба5ырар.
Массыына
Мин собулуур оонньуурум
Мин собулуур техникам
Массыына тирилиир-тарылыыр
Массыына ыраах айанныыр.
Эр бэрдэ буолуом
Мин улахан киьибин
А5ам курдук буолуо5ум
Барыны бары сатыыбын
Эр бэрдэ буолабын.
Сиэркилэ
Корунэрбин собулуубун
Куруук кыраьыабай буоларбын,
Сиэркилэм миэнэ ыраас
Сиэркилэм миэнэ куруук баар.
Уьун суьуох баттах
Кыргыттары киэргэтэр,
Хап-хара бэйэлээх,
Уп-уьун суьуох баттахпын,
Куруук тарыы сылдьыа5ым.
Кинигэ
Кинигэни харыстаан,
Кинигэни аа5ын,
Кинигэ5э ойуулааман,
Кинигэ, — киьи до5оро!
Эбээ
Мин эбээбин таптыыбын,
Мин эбээбин харыстыыбын,
Мин эбээбин убаастыыбын,
Мин эбээбин ууруубун.
Лошадка.
Я люблю свою лошадку,
Причешу ей шёрстку гладко,
Гребешком приглажу хвостик
И верхом поеду в гости.
Зайка.
Зайку бросила хозяйка,
Под дождём остался зайка,
Со скамейки слезть не смог,
Весь до ниточки промок.
Грузовик.
Нет, напрасно мы решили
Прокатить кота в машине,
Кот кататься не привык,
Опрокинул грузовик.
Мяч.
Наша Таня громко плачет,
Уронила в речку мячик,
Тише, Танечка, не плачь,
Не утонет в речке мяч!
Мишка.
Уронили мишку на пол,
Оторвали мишке лапу,
Всё равно его не брошу,
Потому что он хороший.
Кораблик.
Матросская шапка, верёвка в руке,
Тяну я кораблик по быстрой реке,
И скачут лягушки за мной по пятам,
И просят меня: «Прокати, капитан!»
Флажок.
Горит на солнышке флажок,
Как — будто я его зажёг.
Бычок.
Идёт бычок качается,
Вздыхает на шагу:
«Ох, доска кончается,
Сейчас я упаду».
Слон.
Спать пора, уснул бычок,
Лёг в коробку на бочок.
Сонный мишка лёг в кровать,
Только слон не хочет спать.
Головой кивает слон,
Он слонихе шлёт поклон.
Пословицы и поговорки о семье.
«Добрая семья прибавит разума — ума»
«Добро по миру не рекой течет, а семьёй живет»
«Семья – опора счастья»
«Семья – это радость, тепло и уют» и др.
Форма работы с родителями
Я использую разные формы организации работы с родителями: как традиционные, так и нетрадиционные.
Проведенное анкетирование, личные беседы в начале поступление детей впервые в детский сад помогло правильно построить работу с родителями и детьми.
Анкеты для родителей «Знакомство»
Из анкеты узнала, как ласково называет ребенка дома родители,
как засыпает,
навыки самообслуживания,
его любимые игрушки,
каковы любимые занятия дома,
что хотели получить от пребывания ребенка в дсаду. И.т д.
Родительское собрание
В течение года проведено 4 собрания.
-
«Адаптация малыша к детскому саду»
-
«Что дают ребенку детский сад»
(Цель: знакомства родителей с программой «От рождения до школы» обсуждались задачи и цели со структурой проведения занятий, с жизнью МБДОУ.)
Совместно родители с детьми провела развлечение
-
«Неделя здоровья», (сценарий прилагается)
Провела мастер-класс
-
«Тестопластика» (сценарий прилагается)
Цель таких мероприятий — сближение (детей и родителей) создание праздничного настроения, формировать представление о здоровом образе жизни.
2.3. Работа с родителями
|
№п/п |
Мероприятия |
Сроки |
Ответственный |
|
1. |
День открытых дверей. Цель: ознакомление родителей с деятельностью ДОУ |
Август |
Зав. МБДОУ |
|
2. |
Родительские собрания: 2.1. Общее родительское собрание «Основные направления воспитательно-образовательной и оздоровительной работы в МБДОУ на новый учебный год» |
Сентябрь |
Зам. зав. МВР Быкова Н.Э. |
|
2.2. Родительские собрания в группах (тематику и форму проведения выбирают воспитатели) |
Ежеквартально |
||
|
2.3. Общее родительское собрание «Итоги года» |
Май |
Зав. МБДОУ |
|
|
3. |
Консультации 3.1. «Успех профилактики дорожно-транспортных происшествий с детьми» |
Сентябрь |
|
|
3.2. «Духовно-нравственное воспитание дошкольников – забота общая» |
Октябрь |
||
|
3.3. «Семья – основа воспитания положительных черт характера ребёнка» |
Ноябрь |
||
|
3.4. «Как организовать выходной день с ребёнком» |
Декабрь |
||
|
3.5. «Профилактика детского травматизма в зимний период» |
Январь |
||
|
3.6. «Математика и логика в жизни дошкольника» |
Февраль |
||
|
3.7. «Как предупредить весенний авитаминоз» |
Март |
||
|
3.8. «В семье будущий первоклассник» |
Апрель |
||
|
3.9. «Как организовать летний отдых детей» |
Май |
||
|
4. |
Наглядная педагогическая пропаганда 4.1. Стенд «Музыкальный киоск» |
Ежеквартально |
|
|
4.2. «Безопасность жизнедеятельности» |
Ежеквартально |
||
|
4.3. «Спортивная жизнь ДОУ» |
Ежеквартально |
||
|
4.4. «Здоровье в наших руках» |
Ежеквартально |
||
|
4.5. Информационные стенды в группах |
Ежемесячно |
||
|
4.6. Информирование родителей через сайт ДОУ |
В течение года |
||
|
5. |
Привлечение родителей к деятельности МБДОУ 5.1. Участие родителей в досугах, праздниках, развлечениях |
В течение года |
|
|
5.2. Участие в выставках, конкурсах, акциях, организованных ДОУ |
В течение года |
||
|
5.3. Посещение открытых занятий с целью знакомства с работой ДОУ по всем образовательным областям программы |
В течение года |
||
|
5.4. Участие в благоустройстве |
В течение года |
*****
Бу хатан дьыбары киэр илгэн,
Дабайыам Мырааным Чочурун,
Саҥа Дьыл, Саҥа Дьол кэлэрин
Кутаа уот күөдьүтэн көһүтүөм…
Саҥа Дьыл үүнүөхтээх түүнүгэр
Саҥа Дьол аргыһа буолаҥҥын
Сандаара үллүктээ, үрүҥ хаар,
Сир ийэ киэлитин сырдатан!
Дьиримнии тырымныыр сулустар,
Дьол-соргу сирдьитэ буолаҥҥыт
Хас биирдии сүрэххэ бэлэхтээҥ
Хардалаах үйэлээх тапталы!
Саҥа Дьыл күүтүүлээх түгэнэ
Хас сүрэх аайытын нүөлүйдүн!
Алыптаах бу нуурал киэһэҕэ
Барыбыт ырабыт туолуохтун!
А. Ускеева, ахсынньы, 2021 с.
*****
Саҥа дьылбыт
Саргылыы үүммүтүнэн!
Саҥа кэммит
Салаллан кэлбитинэн!
Үчүгэйкээн дьонноруом
Үүммүт күммүтүнэн!
Үтүөкэн күммүт
Үөрүүнү үтэлээтэ!
Кэлбит күммүт
Күндү дьоммор
Кэһиитин күндүлээтэ,
Кэрэтин кэккэлэттэ!
Тахсыбыт күммүт
Тапталлаах дьоммор
Тупсууну тутуурдаан,
Табыллыыны тарҕатта!
Бүгүҥҥү күммүт
Баҕарбыт баҕаҕыт
Бастыҥын анаан
Бэрдин бэлэхтээтэ!
Кэскилээнэ
САҤА СЫЛБЫТ
Оҕус сыла баран эрэр,
Бүтэһик күннэрин эрдэр.
Саҥа сылбыт кэлэн эрэр
Кэрэ кэмин биллэрэр.
Баабыр сыла баабый хардыы
Эриэн быраан үктээн иһэр,
Сэмээр күүтэн арыт саллыы
Куппутугар дьэргэйэр.
Ханнык да сыл кээлтин иһин
Саҥа дьылы күүтэбит.
Эргэ сылбыт эстэр иэһин
Атаараммыт үөрэбит.
Куйаар дуолун байҕал иэнэ
Оҕус сылын мэлдьэһиэ.
Буолан ааспыт кэрдиис кэмэ
Сааспытыгар эбиллиэ.
Баабыр сыла тиийэн кэлэн
Баппаҕайыгар тирэниэ.
Эдэр Чысхаан тэҥҥэ сиэлэн
Эйэлээҕин биллэриэ.
Олох тупсар суолун тутар
Саҥа сылга сорук турар.
Дьолуо бааттаах баабыр буолан
Толоруохтун дьолунан!
Саҥа сылбыт сүүрээниттэн
Сомсор буолуох кэрэтин!
Үтүө, үрдүк кэккэ түмсэн
Үөрүүбүтүн үксэттин!
Марта- Мария.
23.12.21.
САҤА ДЬЫЛ
Саргылаах алгыстаах,
Саҥа Дьыл барахсан
Саҥа Дьол аргыстаах
Салаллыый, сандааран!
Сыл ахсын салпакка,
Сылайан сыппакка,
Санааны муспакка,
Сарадах ойуулаах
Сабарай лабаалаах,
Сымала сыттардаах,
Салама уоттардаах,
Салбырҕас оонньуурдаах
Сыа чэгиэн харыйа
Салаатын таарыйа,
Самныбат уйгунан,
Сайаҕас күлсүүнэн,
Сылдьыахха үҥкүүлээн!
Субурдук үөрүүнэн
Сулуһу күөдьүтэн,
Супту күөх күөнүгэр
Соргулуох үрдүгэр!
Санньыйар диэн тугун
Саараама, умнуоҕуҥ!
Сахабыт дьонноро!
Суо- дьоһун санаанан,
Сахалыы тылынан,
Сандалы тулалаан,
Саҥа Дьыл киэһээтин,
Саҥа Сыл илдьитин,
Саргылыах кэскилин!
Марта- Мария.
24.12.20. Нам.
****
Саҥа дьыл түүнүгэр маҥан хаар кыыдамныыр
Үөһээттэн үөр лыахтыы тэлээрэ үҥкүүлүүр,
Ып-ыраас маҥан хаар ытыспар кутуллар
Күн чөмчүүк кэриэтэ мичээрээт иһийэр.
Хаамсыахха доҕоччуок саҥа дьыл түүнүгэр
Маҥан хаар вальсыгар эргийэ үҥкүүлүөх.
Халлааҥҥа сулустар саспыттар сүппүттэр
Үөһэттэн мичиҥнии дьээбэлии көрбөттөр,
Арай бу маҥан хаар эргийэ тэлээрэ
Саҥа дьыл үөрүүтүн үллэстэр курдуга.
Хаамсыахха доҕоччуок саҥа дьыл түүнүгэр
Маҥан хаар вальсыгар эргийэ үҥкүүлүөх
Ол эмиэ пааралар хаамсаллар куустуһан
Саҥа дьыл түүнүгэр туналга сууланан,
Маҥан хаар кыырпаҕын тоһуйан ыһаллар
Дьоллоохтук күлсэллэр эргийэн ылаллар.
Хаамсыахха доҕоччуок саҥа дьыл түүнүгэр
Маҥан хаар вальсыгар эргийэ үҥкүүлүөх.
Н.Дьуур.
Саҥа дьылга бука бары
Саҥаны, кэрэни кэтээн
Оҕо буолан, ол тухары
Оҕонньор кэлэрин күүтэн,
Иллэҥ бириэмэ булабыт,
Искэ иһийэн ылабыт…
Оҕус сыла ааста тигинээн,
Араас суоһар түгэн бэлэхтээн.
Олус ыардык буолла сороҕо:
Абытай уота, ыарыы соро
Бүтэр уһугар, оо, быһылаан
Буолла эбээт — барытын аймаан!
Олохпут дьаһаллар оҥкула,
Одун хаан быһаарар содула:
Ким дьиикэй, ким күүстээх баһыйар,
Көдьүүс өттүн көҥүл дьаһайар.
Кыахтаах буолла — барытын ылар …
Кыыллыы сокуон олоххо көстөр!
Кэлэр сылга Баабыр буоламмыт
Көҥүл тыынан, күүһү көрдөрөн,
Саха буолан тыыллан тураммыт
Саҥалыы санаа тыынын булан,
Эрдиниэх бары тэҥҥэ туттан
Эрэл, итэҕэл туомун булан.
Доҕоттоор, сахалыы санааны
Олоххо туруору тутуһан,
Оҕолор тустарын көрүнэн,
Дугданы — хахханы оҥостон,
Сомоҕо буоламмыт туруоҕуҥ,
Сөптөөхтүк дьаһанан барыаҕыҥ!
Кырдьаҕас ытыкка сылдьарын,
Кэнчээри өйөбүл ыларын,
Талааннаах көҥүллүк тыынарын,
Тулабыт сандаара сырдыырын,
Барыбыт баҕата туоларын
Бу киэһээ түмсэммит түстүөҕүҥ!
Саҥалыы сылбытын уруйдаан,
Сандалы остуолу тулалаан,
Сайдыыбыт оҥкулун оҥорон,
Санаабыт тустарын ситэрэн,
Көтөҕүөх бакаалы тыаһатан
Кэскиллээх олоҕу баҕаран!
Бүөтүр, Уус Алдан
31.12.2021
19.19.
Саҥа 2022 сылбыт
Саҥалыы салаллан
Санаабытын сандаартын!
Ситиһиини бэлэхтээн
Сылааһы — истиҥи салайан
Сүрэхпитин ньүөлүттүн!
Сырдык — кэрэ мичээрин,
Саҥа ыраас үөрүүтүн
Салайан аҕаллын!
Доруобуйаны түстээн,
Дьоһуннаах олоҕун
Дьолунан толордун!
Баҕарбыт баҕабыт
Бастыҥын барҕардан
Барыта туолуохтун!
Кэскилээнэ
2️⃣0️⃣2️⃣2️⃣
🎊🎊🎊🎊🎊
🎄🎄🎄🎄🎄
Ааспыт сылга үчүгэйи,
Санааҕытыгар хаалларыҥ.
Саҥа дьылга кэрэни,
Эрэйэҥҥит көрсөөрүҥ.
Баабыр курдук сымсатык
Үлэлээҥҥит үксээриҥ,
Мындыр өйгө умсаҥҥыт
Толлубакка түмсээриҥ.
Кэлэр кэмҥэ үтүөнү
Үллэстэҥҥит сылдьаарыҥ,
Өрүү үүнэр күннэри
Кэрэхсииргит таах хаалбатын.
Саҥа кэлбит дьылынан !
«Соргу дугуй» – Дьол устунан !
Эҕэрдэлэһиэххэ…
Үөрүөххэ көтүөххэ ! Дом🙏
🎊🎊🎊🎊🎊
🎄🎄🎄🎄🎄
Дмитрий Борисов
*****
Бу хатан дьыбары киэр илгэн,
Дабайыам Мырааным Чочурун,
Саҥа Дьыл, Саҥа Дьол кэлэрин
Кутаа уот күөдьүтэн көһүтүөм…
Саҥа Дьыл үүнүөхтээх түүнүгэр
Саҥа Дьол аргыһа буолаҥҥын
Сандаара үллүктээ, үрүҥ хаар,
Сир ийэ киэлитин сырдатан!
Дьиримнии тырымныыр сулустар,
Дьол-соргу сирдьитэ буолаҥҥыт
Хас биирдии сүрэххэ бэлэхтээҥ
Хардалаах үйэлээх тапталы!
Саҥа Дьыл күүтүүлээх түгэнэ
Хас сүрэх аайытын нүөлүйдүн!
Алыптаах бу нуурал киэһэҕэ
Барыбыт ырабыт туолуохтун!
А. Ускеева, ахсынньы, 2021 с.
САҤА СЫЛБЫТ
Оҕус сыла баран эрэр,
Бүтэһик күннэрин эрдэр.
Саҥа сылбыт кэлэн эрэр
Кэрэ кэмин биллэрэр.
Баабыр сыла баабый хардыы
Эриэн быраан үктээн иһэр,
Сэмээр күүтэн арыт саллыы
Куппутугар дьэргэйэр.
Ханнык да сыл кээлтин иһин
Саҥа дьылы күүтэбит.
Эргэ сылбыт эстэр иэһин
Атаараммыт үөрэбит.
Куйаар дуолун байҕал иэнэ
Оҕус сылын мэлдьэһиэ.
Буолан ааспыт кэрдиис кэмэ
Сааспытыгар эбиллиэ.
Баабыр сыла тиийэн кэлэн
Баппаҕайыгар тирэниэ.
Эдэр Чысхаан тэҥҥэ сиэлэн
Эйэлээҕин биллэриэ.
Олох тупсар суолун тутар
Саҥа сылга сорук турар.
Дьолуо бааттаах баабыр буолан
Толоруохтун дьолунан!
Саҥа сылбыт сүүрээниттэн
Сомсор буолуох кэрэтин!
Үтүө, үрдүк кэккэ түмсэн
Үөрүүбүтүн үксэттин!
Марта- Мария.
23.12.21.
Саҥа дьыл үүнэр үрдэлинэн эҕэрдэ!
🎄❄️🎄❄️🎄❄️🎄❄️
Кэлбит саҥа дьылга,
Тулаҕытын туман тууйбатын
Эйгэҕитин тымныы тыыппатын,
Сүрэҕи таптал угуттаатын
Сылаас сыһыан уйалаатын!
Үүммүт саҥа сылга,
Үргэл сулустуу суһумнуу
Үөрүү үрдэлэ үксээтин,
Умайар кутаа кыымыныы
Дьоллоох түгэн элбээтин!
Хоһуунай.Амма.
Саҥа Дьыл үүнүөҕэ…
Дьиктилээх
Саҥа Дьыл үүнүөҕэ
Алыптаах түгэнэ үөрдүөҕэ,
Соһуччу бэлэҕин биэриэҕэ
Ырабыт бу күҥҥэ ситиэҕэ…
Дьиримниир тырымнас уотунан
Мүөт дыргыл минньигэс сытынан,
Харыйа дьиэ иһин толоруо
Сып-сылаас сырдыгар угуйуо…
Хас биирдии сүрэҕи долгутан
Саҥа Дьыл ааннарын аһыаҕа,
Сандаарар уотунан ыҥыран
Харыйа дьиримнии туруоҕа…
Тулалыыр алыпка уйдаран
Куба хаар тэлимнии түһүөҕэ,
Талбаарар дьиктигэ куустаран
Саҥа Дьыл үөрүүтүн түстүөҕэ…
Ульяна Ива.
САҤА СЫЛЫНАН!
Аан дойду айгыстан
Саҥа Сыл кэллэ-диир.
Сахалар кыттыһан
Эҕэрдэ этэбит.
Саҥа Сыл салаллан
Саргыны аҕаллын!
Үчүгэй Сыл үүнэн
Үтүөнү үксэттин!
Кэлэр Сыл киэркэйэ
Кэрэнэн сыдьаайдын!
Ситиһии сиэттистин
Кыайыылыын кыттыстын!
Алгыспын ылынан
Аал уотуҥ сандаардын,
Алаһаҥ сырдаатын,
Алааһыҥ аһаттын,
Туругуҥ тубустун,
Тус санааҥ туолуохтун,
Ыралаах ыллыгыҥ
Ырыаҕа ылланнын!
Эйигин тулалыыр
Эйэҕэс дьонноруҥ
Эйэни, эрэли
Эргиччи сиэттиннэр!
Саҥаны-саргыны
Саталлаан салайыҥ!
Бу олох суолунан
Дьол-соргу аргыстаах
Этээҥҥэ айаннааҥ!
Уруй!-Туску!
Айхал!-Мичил!
НОХТОХОН.31.12.2021 сыл.
*****
Дьон-сэргэ дьоллорун барҕарда
Долгураҥ иэйиинэн угуттуу,
Саргылаах Саҥа Дьыл киэһэтэ
Сандаара салаллан кэллэҕэ…
Дьүкээбил суһумун сандаарда
Күлүмнэс уотунан тырымныы,
Лаглайа киэргэммит харыйа
Сиэдэрэй симэҕэ ситтэҕэ…
Маскараат, Дед Моруос, Хаарчаана,
Эгэлгэ дьэрэкээн оонньуурдар…
Эриэккэс ырыалар, хоһооннор,
Эһээ Дьыл күүтүүлээх бэлэҕэ…
Саҥа Дьыл алыптаах киэһэтэ,
Саҥа Дьол суһумнуур сыдьаайа,
Саҥа Сыл күүтүүлээх түгэнэ
Абылаҥ иэйиинэн куустаҕа…
Саҥа Дьыл алыптаах түүнүгэр
Тырымныы умайар сулустар
Кэскили, дьиктини ыралаан,
Кистэлэҥ иэйиини саҕаллар…
Саҥа Дьыл дьиктилээх түүнүгэр
Саргылаах санааны соргулаан,
Сиппэтэх санаалар ситэллэр,
Туолбатах ыралар туолаллар…
Аана Кыыһа, 01.01.2022
*****
Саҥа дьылы көрсөөрү
Ёлка маһын туруордум,
Араас өҥнөөх оонньууру
Онно тиһэн ыйаатым.
Араас аһы астааммын
Доҕотторбун ыҥырыам,
Бары бииргэ түмсэммит
Саҥа дьылы көрсүөхпүт.
Саҥа сыл, саҥа дьолу
Үөрүүнү аҕаллыннар,
Тымныы оҕонньор кэһии
Оҕолорго түҥэттин.
Үөрүү-көтүү аргыстаах
Саҥа дьылы көрсүөххэ,
Эҕэрдэлэһэн бары
Уон иккини ылыахха.
Кураан тыаһын иһиллээн
Эҕэрдэни истиэххэ,
Саҥа сылы айхаллаан
Салюппутун ытыахха.
Мичилиинэ
****
Уу нуурал киэһэҕэ, чуумпуга
Саҥа дьыл күнүгэр хаар түһэр,
Музыка тыаһыгар уйдара
Намыын ырыа иһиллэр, ыраахтан.
Кулуупка, вальска ыҥырдыҥ, эн
Үҥкүүгэ эргийэ киирдибит,
Синньигэс биилбиттэн ылаҥҥын
Аргыыйдык тэлээрэ көттүбүт.
Саҥа дьыл киэһээтин, кинилиин
Долгуйа уураһан ылбыппыт,
Эдэр саас үөрүүтүн-көтүүтүн
Мин онно билбитим, кэрэтин.
Уулусса устунан сиэттиһэн
Ыйдаҥа сырдыгар сирдэтэн,
Хаамыстыбыт дьоллоно, үөрэ
Саҥа дьыл, саҥа дьол аргыстаах.
Мичилиинэ.
*****
Саҥа сыл аанын арыйабын,
Саҥалыы олоххо үктэнэбин,
Сааһырдым диэн хомойбокко,
Сааспын ааҕа барбакка…
Саҥа сыл бастакы аана,
Сырдаан киэҥник арылын,
Сатыырбынан саҥаҕа үөрэниэм,
Сэмээр, олохпун да тупсарыам..
Саҥа сыл бастакы күнүттэн,
Сиппэтэх санааларбынан,
Ситэрэр тус олохпун,
Саҥалыы сандаардыам.
Саҥа сыл бастакы аана,
Сэмэйдик, чуумпутук арылынна,
Сахалыы ситимминэн,
Одун Хааммынан,
Олоруом саҥа сылбын….
Бээрийэ кыыһа Хотойук Айгыына, 01.01.20