Ваверка піша сачыненне рассказ 4 класс

Навіны і грамадства, Прырода

Цікавыя факты пра вавёрак і вавёрка-палятуха

Існуе некалькі відаў жывёл, добра вядомых большасці гараджан і жыхарам сельскай мясцовасці. Да іх адносіцца і мілы Даўгахвостая звярок — вавёрка.

Яе можна сустрэць акрамя лесу і ў гарадскім парку, і нават у двары любога прыватнага сектара.

Бялку: апісанне, звычкі

Дзіўна мілы звярок, вельмі цікавы па сваіх звычках — гэта бялку. Цікавыя факты, уласцівыя гэтай жывёле, звязаны з рознымі момантамі яго жыцця.

Яны разумныя, рухомыя і хуткія. Маюць зносіны паміж сабой, як паказалі даследаванні, з дапамогай піску і пэўных рухаў хваста. Шэрсць на хвасце можа дасягаць даўжыні да 3 см, з-за чаго ён уяўляецца пухнатым.

Галава ў вавёркі круглявая, з чорнымі круглымі вачыма. Доўгія вушы з пэндзлікамі на верхавіне. Заднія лапкі ледзь даўжэй перадпакояў. Пальцы маюць вострыя кіпцюры.

У летні перыяд часу ў афарбоўцы жывёльнага пераважаюць бураватыя і рудыя колеру, у зімовы — шэрыя і чорныя, з невялікімі карычняватымі адценнямі.

Даўжыня цела вавёрачкі складае ад 12,5 да 28 сантыметраў, хваста — ад 19 да 30 сантыметраў. Звычайная вавёрка важыць прыкладна 300 грамаў.

Менавіта за сваю знешнасць і гарэзныя звычкі бялку з’яўляецца адным з любімых жывёл людзей.

У сувязі з тым, што ў бялок пастаянна растуць пярэднія 4 зуба, яны павінны нешта ўвесь час грызці. Такім спосабам яны «стачивают» занадта адрасьлі зубы. Калі ж яны моцна адрастуць, вавёркі не змогуць правільна харчавацца, бо зубы не здольныя будуць калоць. Лёс такіх бялок сканчаецца іх гібеллю ад голаду.

Найбольш цікавыя факты пра вавёрак разгледзім ніжэй.

віды бялок

Усяго па ўсім свеце жыве каля 200 відаў бялок. Жывуць яны на ўсіх кантынентах, акрамя Аўстраліі і Антарктыды.

Гэтыя віды падзяляюцца на тры асноўныя групы:

• вавёркі драўняныя, якія будуюць на дрэвах гнязда;
• земляныя, якія гняздуюць пад камянямі ў норах;
• якія лётаюць, можна сказаць, што жывуць, як птушкі, высока на дрэвах.

Нараджэнне дзіцянятаў, харчаванне

У вавёркі-шымпанзэ бывае ад 2 да 8 дзіцянятаў. Нараджаюцца ваверчаняты сляпымі, голымі і глухімі. Тыдні праз два падрастае воўну, а яшчэ праз адну адкрываюцца вочы. Пад апекай мамы маляняты знаходзяцца каля 10-12 тыдняў, на працягу якіх немаўляты навучаюцца правілах паводзін.

У бялок ёсць асноўны рацыён. Гэта арэхі, насенне, ягады, карані, кара, лісце, вусеня, кветкі, кукуруза і інш. Сярод усіх гэтых відаў ежы пераважаюць насенне раслін іглічных: хвоі, піхты, елі, сібірскага кедра і лістоўніцы.

Цікавыя факты пра бялок можна заўважыць, назіраючы за імі ў гарадскім парку або на прысядзібным участку.

Вавёркі могуць паласавацца і «жывёльнай» ежай, напрыклад, яйкамі птушак, дробнымі грызунамі і яшчаркамі.

На зімовы перыяд часу вавёркі ўладкоўваюць сабе і нашчадкам запасы ежы, але часта бывае так, што месцазнаходжанне многіх «складоў» яны забываюць. Затое запасамі падкормлівайце многія жывёлы і птушкі.

Асяроддзі жыцця вавёркі, жыллё

Бялку звычайная — жыхар лесу. У сувязі з тым, што гэта жывёла звычайна сілкуецца насеннем дрэў, жыве яна ў асноўным у змешаных іглічных і шыракалістых лясах. Могуць яны жыве, і ў ельніках, кедровниках, радзей у лісцяных лясах і змешаных хвойніках.

Ўсюды знаходзіць выхад са становішча бялку. Цікавыя факты аб гэтых жывёл можна папоўніць і тым, што ў раёнах Каўказа і Крыму яны асвоілі нават вінаграднікі і сады.

Звярок вельмі жывы і рухомы, здольны спрытна пераскокваць з дрэва на дрэва з дапамогай хваста, чыноўніка ў якасці руля.

У зімовы час звычайная вавёрка стараецца перамяшчацца толькі па верхавінах дрэў, дзе і хаваецца ў выпадку небяспекі.

Тэрытарыяльны інстынкт у бялок выяўлены даволі слаба, гэта значыць няма падзелу тэрыторыі на ўчасткі.

Прытулку будуюцца толькі на дрэвах. У лісцяных лясах бялку пражывае ў дупле, падкладаючы сабе мяккую подсціл з лісця, травы і лішайнікаў. Гняздо звычайна бывае ў дыяметры ад пяці да трыццаці сантыметраў. Звычайная вавёрка можа заняць і стандартны шпакоўня.

Звычайна звярок заводзіць некалькі гнёздаў і праз кожныя пару дзён мяняе сваё сховішча. Так ён ратуецца ад розных паразітаў. Сваіх малых маці пераносіць з месца на месца ў зубах.

Самыя цікаўныя факты пра вавёрак

У артыкуле ўжо згадваліся цікавыя факты пра вавёрак, аднак наступная інфармацыя — больш цікавая і займальная.

1. Назва звярка зыходзіць ад назвы манеты «белага» у выглядзе скурак жывёлы. Гэты выгляд грошай быў уведзены шматлікія стагоддзі таму.
2. Звычайная бялку за адзін дзень можа пачысціць да пятнаццаці яловых шышак і больш за сотню хваёвых. Вага семак, здабытых з адной гузы, дасягае ўсяго толькі двух дзесятых грама. За адзін дзень трэба вавёрцы з’есці больш за сто шышак.
3. Цікава, што, перад тым як схаваць у дупло грыбы, жывёла спачатку іх сушыць на галінках.
4. Ліняе бялку двойчы ў год, акрамя хваста. На ім шэрсць змяняецца ўсяго толькі адзін раз у год.

Ўсё вышэй апісаныя цікавыя факты пра вавёрак кажуць аб арыгінальнасці гэтага маленькага сімпатычнага звярка. Разгледзім яшчэ адзін дзіўны выгляд.

Вавёрка-палятуха: цікавыя факты

Вавёрка-палятуха — адрозніваецца ад вядомай вавёркі колерам воўны. Яна мае прыгожы серабрыста-шэры адценне. Доўгі, вельмі пухнаты хвост (прыкладна 14 см) — самае важнае прыстасаванне. Пэндзлікаў ў яе на вушках няма. Вялізныя вочы маюць чорны колер.

Цела палятухі плоскай формы, а паміж заднімі і пярэднімі лапкамі маецца скурная зморшчына. Яна з’яўляецца лятальнай перапонкай, якая дазваляе палятуха лёгка перамяшчацца паміж дрэвамі.

Хвост вавёркі служыць прыладай, накіроўвалых яе рух. Добра разганяючыся, яна пераадольвае адлегласць да 100 метраў ўсяго толькі за адзін скачок. Адсюль і пайшла яе назва.

Вавёрка-палятуха звычайна актыўная ноччу і большы час свайго жыцця яна пражывае на дрэвах. Жывуць гэтыя незвычайныя звяркі ў паўночнай і сярэдняй паласе Расіі. За межамі краіны яны сустракаюцца ў Паўночнай Скандынавіі, Манголіі, Фінляндыі, Кітаі і Карэі.

Бясконцыя цікавыя факты пра вавёрак. Цікава, што ва Усходняй Сібіры назіраліся паходы немалых груп гэтых жывёл у пошуках корму ў лясах. Часам гэтыя масы бялок расцягваюцца на многія кіламетры. Пры гэтым іх у шляху не спыняюць нават ракі, якія яны лёгка пераплываюць, смешна задраўшы свае цудоўныя пухнатыя хвосцікі.

Амаль кожнаму, хто любіць гуляць па лесе, хоць раз здаралася поспех убачыць вавёрку. Гэты цікавы звярок знакам як дарослым, так і зусім маленькім дзеткам. За што яго так любяць? Рудыя, пухнатыя, яны спрытна, бегаюць па дрэвах, зноў і зноў пераскокваючы з галінкі на галінку. Вельмі цікава назіраць за іх своеасаблівай гульнёй. Хочацца даведацца аб гэтых мілых зверьках больш?

Самае цікавае пра вавёрках

1. Вавёркі днём не так энергічныя, чым раніцай ці вечарам. Гэты час лічыцца ў жывёл самым актыўным.
2. Вавёрак неабходныя немалыя запасы, каб перажыць халодную зіму. 3000 арэхаў ёй будзе дастаткова, каб прахарчавацца ў сезон холаду.
3. Дзіцяняты ў вавёркі нараджаюцца ўжо з дастаткова добра развітымі кіпцюрамі, але яны пакуль яшчэ не бачаць.
4. Хвост вавёркі дапамагае ёй руліць, калі тая пераскоквае з галінкі на галінку.
5. У цэлым гэта звяркі-адзіночкі, але халодны час года яны могуць праводзіць разам, сабраўшыся ў групу з 3–6 асобін.
6. Звяркі робяць сабе запасы кожную восень, хаваючы іх у розных зацішных месцах.
7. На пярэдніх лапках жывёлы таксама маюць вібрысы, як і на вушах.
8. У дзікай прыродзе вавёркі не так часта дажываюць нават да 4 гадоў. У хатніх умовах вавёркі жывуць дастаткова доўга, каля 12 гадоў.
9. Вавёркі любяць арэхі, але арахіс ў іх арганізме не засвойваецца, таму карміць ім іх не варта.
10. Вавёркі могуць нараджаць за раз ад 2 да 11 дзіцянятаў.
11. Іх зубы не спыняюць расці на працягу ўсяго жыцця.
12. Гэтыя жывёлы вельмі добра чуюць. Слых з’яўляецца самым вострым пачуццём.
13. Часцяком вавёркі выкарыстоўваюць свой хвост у якасці парашута. Ён дапамагае выжываць пры падзенні з вялікай вышыні.
14. Самі звяркі ліняюць 2 разы ў год, а іх хвост толькі адзін раз у год.

Вось такія незвычайныя, аказваецца, рудыя звяркі.

Можна бясконца шмат чытаць аб гэтых абаяльных грызунах, пазнаючы ўсё новае і новае. Але як жа не задаць наступнае пытанне: «Чаму вавёрку называюць вавёркай?» У гэтым варта разабрацца.

Чаму вавёрку называюць вавёркай?

Існуюць розныя версіі, чаму менавіта так яе празвалі. Першая версія кажа аб тым, што слова «бялку» паходзіць ад слова «белы». Але пры чым тут белы колер, калі гэтыя звяркі маюць рыжую або коричневатую шерстку? Усе даўно прывыклі, што бялку рудая. На самай справе далёка не ўсе вавёркі маюць падобную афарбоўку. Як вядома, гэтыя жывёлы насяляюць у самых розных кутках. У Інданэзіі насяляюць менавіта белыя вавёркі. Што самае цікавае, мех бялок наогул можа моцна адрознівацца па колеры. Існуюць нават вавёркі-альбіносы. Сустракаюцца такія асобіны вельмі рэдка.

Другая, больш праўдападобная версія кажа аб тым, што слова «бялку» паходзіць ад назвы манеты, якая ў даўніну насіла назву «бела». Навязваецца пытанне: «Якая ж сувязь паміж манетамі і вавёркамі?» Самая прамая сувязь. Справа ў тым, што дадзенай разменнай манетай служылі скуркі бялок. Звярок важыць каля 250 г, але ў той час быў у абароце заўсёды. Таксама вельмі шанаваўся мех звяркоў. Акрамя вавёркі выкарыстоўвалі таксама і куніцу. Грошы ў той час яшчэ прыдуманыя не былі, вось і выкарысталі такі цікавы, але далёка не бяскрыўдны варыянт.

Варта адзначыць, што да другой версіі схіляецца большасць людзей. Але кожны сам выбірае, якой версіі прытрымлівацца і які ўсё ж адказ на пытанне аб тым, чаму вавёрку называюць вавёркай.

А як яшчэ яе называюць? Пра гэта ніжэй.

Іншыя назвы

Як яшчэ называюць вавёрку? Дакладней сказаць, называлі. Успомнім старое назва вавёркі. У даўнія старадаўнія часы на Русі гэтага звярка гукалі веверицей. Было ў яго і іншае, не менш цікавае назва — векша. Што яшчэ цікавага ў свеце рудых вавёрак?

Яшчэ некалькі цікавых фактаў

Вавёркі шмат ядуць. Па праву іх можна назваць вельмі пражэрлівымі. За тыдзень яны могуць з’ядаць столькі ежы, колькі адпавядае іх вазе. Усе ведаюць, што існуюць вавёркі-палятухі. На самай справе яны не могуць доўга лётаць, а толькі слізгаюць ад дрэва да дрэва.

Як было згадана вышэй, афарбоўка футра бывае цалкам рознай: ад белай да чорнай. Але часцей за ўсё яна рудая або з адценнямі карычневага.

Добра развіты ў гэтых маленькіх звяркоў заднія лапы, што дапамагае ім спрытна бегаць па дрэвах. Пярэднія лапкі, як можна заўважыць, даволі кароткія.

Вага таксама не вялікі. Дарослая асобіна важыць не больш за 2 кг. А што ж ядуць гэтыя звяркі?Часцей за ўсё яны сілкуюцца лічынкамі насякомых, арэшкамі, шышкамі і нават дробнымі птушкамі.

Як завабіць вавёрку?

Лёгка ўбачыць звярка паблізу? Як гэта зрабіць? Гэтыя пытанні часцяком цікавяць не толькі дзяцей, але і дарослых. Сапраўды, вельмі цікава ўбачыць гэтага пушистика побач з сабой, а не высока на дрэве. Выхад ёсць. Вавёрку завабіць можна, але галоўнае тут — цярпенне.

Можна паспрабаваць працягнуць ёй арэхі на раскрытай далоні. Так як звяркі даволі добра ўлоўліваюць інтанацыю голасу, то можна ціха што-то прыгаворваць. Гэты спосаб можа спрацаваць, але зноў жа, — цярпенне і толькі.

Вось столькі цікавага тоіць у сабе маленькі звярок. Зараз вам вядома, чаму вавёрку называюць вавёркай, што яна есць і можна завабіць яе да сябе. А савет напрыканцы такі: больш шпацыруйце па лесе, у парку, дыхайце свежым паветрам і назірайце за гэтымі выдатнымі зверьками. Свет прыроды дзіўны іпрыгожы.

Лiтературнае чытанне, 4 класс, Частка 1, Жуковіч М.В., 2018.

Фрагмент из книги:  
Жыў некалі на свеце адзін музы΄ка. Пачаў ён іграць яшчэ змалку. Бывала, пасучы΄ валоў, зробіць з лазы дудачку ды як зайграе, дык валы ску΄бці траву перастаюць — натапыраць вушы ды слухаюць. У лесе птушкі прыціхнуць, нават жабы ў балоце не крумкаюць.
Паедзе на начлег — там весела: хлопцы і дзяўчаты пяюць, жартуюць — ведама, маладосць. А ноч цёплая, аж па΄рыць. Любата.

БАБІНА ЛЕТА.
Другі тыдзень запар ідзе дождж. Цярушыць і цярушыць, быццам праз сіта. А то часам і ветрам пацягне, ды такім халодным, што пальцы пачынаюць дубець. Здаецца, яшчэ тыдзень-другі — і на змену дажджу пасыплецца снег, ляжа на зямлю мяккім пухам.

Але зусім нечакана дождж перастаў ісці. Выблісну ла сонейка. I ўсё навокал ажыло і павесялела… Дні стаяць ціхія, сонечныя, поўныя мяккай задуменнас ці і хараства. У паветры плавае павуцінне. Тонкія серабрыстыя валаконцы асядаюць на зямлю, чапля юц ца за хмызы, платы, быльнёг. Зямля набывае ма тава-белы колер, а валаконцы ўсё ткуцца. Паглядзіш у бязмежнае блакітнае асенняе неба і раптам падас ца, быццам вось-вось з яго зараз сыпануцца на зямлю чароўныя песні палявых жаваранкаў.

ЗМЕСТ.
Чалавек і прырода.
Народный загадкі пра з’явы прыроды.
Жнівень. Віктар Гардзей.
Бабіна лета. Рыгор Ігнаценка.
Выпаў снег. Іван Грамовіч.
Жаўрук. Уладзімір Ягоўдзік.
Чаму пралескі сінія. Ганна Скаржьінская-Савіцкая.
Усход сонца. Якуб Колас.
Паўтараем, падагульняем, разважаем.
Чалавек і яго род.
Я — беларус. Ніл Гілевіч.
Адкуль пайшоў твой род? Барыс Сачанка.
Вавёрка піша сачыненне. Паводле Алеся Карлюкевіча.
Пошук радаводных крыніц. Уладзімір Ліпскі.
Бацькоўскі парог. Анатоль Грачанікаў.
Паўтараем, ладагульняем, разважаем.
Чалавек і Радзіма.
Люблю цябе, Белая Русь. Уладзімір Карызна.
Беларусь. Паводле Уладзіміра Ліпскага.
Дарагая Беларусь. Пятрусь Броўка.
Бацька гарадоў беларускіх. Паводле Навума Гальпяровіча.
Горад з Белаю вежаю. Паводле Алеся Каско.
Люблю. Канстанцыя Буйло.
Паўтараем, падагулъняем, разважаем.
Чалавек, слова і кніга.
Чаму? Алеся Станюк.
Роднае слова. Артур Вольскі.
У кнігарні. Кастусь Цвірка.
Любіце мову. Леанід Дайнеко.
Прыказкі пра слова і кнігу.
Паўтараем, падагульняем, разважаем.
Чалавек і мастацтва.
Ад куль песня беларуская. Легенда.
Народ і песні. Анатоль Грачанікаў.
Песня і казка. Янка Купала.
Музыка-чарадзей. Беларуская народная казка.
Слуцкія паясы. Мікола Чарняўскі.
Шпачыны канфуз. Эдуард Валасевіч.
Паўтараем, падагулъняем, разважаем.
Спіс выкарыстаных крыніц.

Бесплатно скачать электронную книгу в удобном формате, смотреть и читать:

Скачать книгу Лiтературнае чытанне, 4 класс, Частка 1, Жуковіч М.В., 2018 — fileskachat.com, быстрое и бесплатное скачивание.

Скачать pdf
Ниже можно купить эту книгу по лучшей цене со скидкой с доставкой по всей России.Купить эту книгу

Скачать
— pdf — Яндекс.Диск.

Дата публикации: 02.10.2021 12:40 UTC

Теги:

учебник по литературе :: литература :: Жуковіч :: 4 класс